Олабўжи романдан катта хикоя

ётади. Улар устини ёввойи ток каби шилбилар қоплаб олган. Қари 
ёнғоқлар остида қинғир-қийшиқ сўқмоқлар... 
Деворнинг ўнг томони – катта қабристон. Ана, дўмпайиб турган 
гўрлар... Ва ҳар бир гўр устига “тўнкариб” ташланган четан замбил – 
товутлар... 
Бу атрофдаги гўшаларда қолган кимсалар уйидан ва чорвадор 
ўтовларидан чиқадиган ўликлар шундай товутларда (ундай товут ясаш 
– иш эмас) келтирилиб кўмилгач, товут қабр устига ташлаб кетилади. 
Шу боис гўрларнинг эски-янгилигини билиш қийинмас: 
товутларга зеҳн солинса, бас: бирлари қақшаб-қийшайиб кетган, 
бирларида ҳали пўстлоқ бор... Ва ҳар бирининг ҳам бир четига бир латта 
(оқ, қизил, сариқ) боғлиқ: буям белги. 
Айтиш мумкинки, бундай товутлар... қишлоқ мачитлари вайрон 
бўлгандан сўнг урфга кирган, ёхуд кўчманчи чорвадорлардан ўтган. 
Ултон паришон эди. Бораркан, девордан ғўнғиллаган товуш 
зшитилди-ю, у чўчиб қараб, деворга “ишқилиб” турган қари тут 
айрисига... 
... ташлаб қўйилган қора чопонни кўрди. Жиловни тортди. 
Негадир уни ушлаб кўрадигандек узангида тикка бўлган ҳам эди, пастда 
яп-янги қабр қошида юзма-юз бўлиб ўтирган... отаси билан Расул бобога 
кўзи тушди. Бақириб юборадиган ҳолда ташманиб қолди: улар 
руҳлардай эди. 
Шунинг учун ҳам туёқ товушларини эшитишмагандай: у дунё 
ташвишлари ила банд. 
Аммо қабр тупроғи янги-малла, тут айрисидаги тўн ҳам 
ростмана... 
– Ac... ассалом! – деб юборди-ю, чолларнинг ялт этиб қарашлари ва 
юзларидаги изтиробу ҳайрат... 
... Ултонни ўзига келтирди. 
– Э, Ултонбой-ку, – деди Расул бобо бамайлихотир. 

---

547 
Султон бобо эса ёқасини чимдиб: “Туф-туф...” деганча қўлларини