Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti arxeologiyadan izohli lug

N
“Naqshinkor rangli sopol madaniyati” Amudaryo havzasi hududlarida so‘nggi bronzadan ilk temir davriga o‘tish davrida, ya’ni mil. avv. X-VIII asrlarda tarqalgan. Bu madaniyat asoschilari Farg‘ona vodiysidagi Chust madaniyati aholisi bo‘lib, ular so‘nggi bronza davrida sharqdan g‘arbga tomon siljiganlar. Bu madaniyat izlari sharqiy Turkistondagi Sinszyan, Jarqo‘ton yodgorligining arki hududidan, Kuchuk I, Qizil I, Tilla I, Ko‘ktepa I, Afrosiyob I, Yerqo‘rg‘on I kabi yodgorliklardan, umuman, Janubiy O‘zbekiston hududlarida 40tadan ortiq yodgorliklardan topib o‘rganilgan. Bu madaniyat aholisi dehqonchilik bilan shug‘ullangan. Dastlabki turar joylari yarim yerto‘la, yerto‘lalardan iborat bo‘lib, keyinchalik bu joylarda qal’alar bunyod etilgan. Turar joylarida g‘alla o‘ralari topilgan. Bu madaniyatning asosiy farqli tomoni, ularning sopol idishlari charxsiz qo‘lda ishlanib, qizil-jigarrang rangda naqshlar bilan bezatganlar. Yarim doira, ya’ni piyolaga o‘xshash sopol buyumlar keng tarqalgan. Qayroqtoshdan, bronzadan yasalgan o‘roqsimon pichoqlar va toshdan ishlangan o‘roqlardan foydalanganlar.
Naus – zardushtiylik dinida ostodonlar saqlanadigan maxsus qurilma.
Nukleus – tosh o‘zagi, u turli texnik usulllar asosida tosh paraqalarning olinishi natijasida hosil bo‘ladi. Ular disksimon, prizmatik, qalamsimon tuzilishda bo‘lgan.