N. Mahmudov va boshqalar. Ona tili

42-mashq. Berilgan gaplardagi mantiqqa zid qoʻllangan soʻzlar oʻrniga mantiqan mosini qoʻyib koʻchiring.
1. Sattorov yolvorgan ohangda koʻzlarimga umidvor qaradi.
2. Ikkalamiz ham tubsiz koʻngilsizlik oldidan picha tinchlanishimiz kerak edi.
3. Sattorov zarda bilan planshetni irgʻitib yubordi-da, mening soʻzlashimga erk bermay, sakrab oʻrnidan turdi.
4. Men Ahmadni chaqirish oldidan stol ustiga uning Valitov bilan tushgan suratini ham, Zaremaning fotosuratlarini ham sochib qoʻygan edim.
5. Mana, u oyoq uchida sekin yonimga yoʻrgʻalab keldi-da, meni odatdagiday soʻroqlarga koʻmib yubordi.
6. U jamiyat taraqqiyotini rivojlantirish uchun insonlarning ma’naviyatini yuksaltiruvchi asarlar yaratdi. (A.Olimov)
Yechim:
Ushbu mashq shartiga asosan mantiqqa zid qo‘llangan so‘zlarni topish va ular o‘rniga nutq aniqligini ta’minlaydigan boshqa mos so‘zlarni qo‘yib chiqish lozim.
1-gapda yolvorgan ohang birikmasi mantiqan xato. Gap mazmunidan kelib chiqib yolvorgan qiyofada birikmasini ishlatish maqsadga muvofiq.
2-gapda tubsiz koʻngilsizlik birikmasi mantiqan xato. Tubsiz so‘zini olib tashlash maqsadga muvofiq.
3-gapda mening soʻzlashimga erk bermay ifodasini mening soʻzlashimga yo‘l bermay deb o‘zgartirish orqali mantiqiy xatolikning oldini olish mumkin.
4-gapdagi stol ustiga uning Valitov bilan tushgan suratini ham, Zaremaning fotosuratlarini ham sochib qoʻygan edim ifodasidagi sochib qoʻygan edim birikmasini qo‘yib qo‘ygan edim tarzida o‘zgartirish maqsadga muvofiq.
5-gapdagi sekin yonimga yoʻrgʻalab keldi-da ifodasidagi sekin so‘zi yo‘rg‘alab so‘zi bilan mantiqan bog‘lana olmaydi. Shu bois ifodadagi yo‘rg‘alab so‘zini umuman olib tashlash kerak.
6-gapdagi jamiyat taraqqiyotini rivojlantirish uchun birikmasida mantiqiy xatolik bor. Chunki taraqqiyot bu rivojlanish deganidir. Shu bois jumlani U jamiyat taraqqiyotiga xizmat qiladigan, insonlarning ma’naviyatini yuksaltiruvchi asarlar yaratdi tarzida o‘zgartirish maqsadga muvofiq.