N. Mahmudov va boshqalar. Ona tili

45-mashq. Berilgan gaplarni oʻqing. Nutqning mantiqiylik sifatiga putur yetkazgan leksik, morfologik va sintaktik vositalarni izohlang.
1. Ayol kabinetga kirib kelishi bilan uni qayerdadir koʻrganga oʻxshab ketdim.
2. Bu ish uchun kerakli koʻnikmani, uquvni hayotning oʻzi tugʻdiradi, tarbiya, bilim beradi.
3. Shunday qilib, uni bu aybi uchun ikki huquqdan mahrum etiladi.
4. «Balki» degan taxmin tergovchi faoliyatida zoʻr chora ― narsa emas, ammo uni hisobga olinmasa ham boʻlmaydi.
5. Soʻzni uning uchun yoqinqiragan mavzudan boshladim.
6. Eh, qancha chilvir u? Yonib kul boʻldi-ku oʻsha chilvirlar. Hammasi yonib jizgʻanak boʻldi-ku.
7. Hozir ona yuragida nafrat va xoʻrlanganlik hislarigina boʻlgan. (M.Nasibullin)
Yechim:
Mantiqiylik sifatiga putur yetkazayotgan leksik, morfologik va sintaktik vositalarni o‘zgartirgan holda gaplarni quyidagi to‘g‘ri shaklga solib chiqish kerak:

1. 
   Ayol kabinetga kirib kelishi bilan uni qayerdadir koʻrganga oʻxshab ketdim – koʻrganga o‘xshadim.
   
2. 
   Bu ish uchun kerakli koʻnikmani, uquvni hayotning oʻzi tugʻdiradi – yaratadi, tarbiya, bilim beradi.
   
3. 
   Shunday qilib, uni – u bu aybi uchun ikki huquqdan mahrum etiladi.
   
4. 
   «Balki» degan taxmin tergovchi faoliyatida zoʻr chora ― narsa – usul emas, ammo uni – u hisobga olinmasa ham boʻlmaydi.
   
5. 
   Soʻzni – Gapni uning uchun yoqinqiragan – unga yoqadigan mavzudan boshladim.
   
6. 
   Eh, qancha chilvir u? Yonib kul boʻldi-ku – jizgʻanak boʻldi-ku oʻsha chilvirlar. Hammasi yonib jizgʻanak boʻldi-ku – kul boʻldi-ku. – Izoh: jizg‘anak bo‘lmoq (kuymoq, kuyib qovjiramoq) so‘zi mantiqan kul bo‘lmoq so‘zidan keyin kelmaydi, uning ma’nosini to‘ldirmaydi. Aksincha, jizg‘anak bo‘lmoq (kuymoq, qovjiramoq) so‘zini kul bo‘lmoq birikmasidan avval ishlatish joiz. Ya’ni buyum avval kuyadi, qovjiraydi, keyin kul bo‘ladi.
   
7. 
   Hozir ona yuragida nafrat va xoʻrlanganlik hislarigina boʻlgan – bor. Izoh: Gap tarkibida hozirgi zamon ma’nosini ifodalovchi payt ravishi (hozir) qo‘llangani bois jumla kesimi o‘rnida bo‘lgan (o‘tgan zamon ma’nosi) so‘zini emas, balki bor (hozirgi zamon ma’nosi) so‘zini ishlatish maqsadga muvofiq.