N. Mahmudov va boshqalar. Ona tili

92-mashq. Gaplarda metonimiya va sinekdoxa yoʻli bilan hosil boʻlgan koʻchma ma’nolarni izohlang.
1. Undan keyin sizning dasturxoningizni solib, qoʻlingizga suv berib, qizingizning choklarini tikishib, xizmatingizni qilib yotardim! (Choʻlpon)
2. Toki gʻolib ekan muzaffar oʻlka,
Sha’niga she’r aytmoq shoirga odat. (A.Oripov)
3. Oʻzbek Navoiyni oʻqimay qoʻysa,
Oltin boshning kalla boʻlgani shudir. (E.Vohidov)
4. Balki, tush koʻrganday qolursiz hayron,
Eshitib Toshkentning sabr-u toqatin. (A.Oripov)
5. Sevgidan yetim-u umrdan yarim,
Qurigan koʻksida yolgʻiz belanchak.
Abadiy firoqni, hayhot, doʻstlarim,
Abadiy visol deb bildi kelinchak. (A.Oripov)
6. Bashirjon yoniga agʻdarildi: «Rahmatli chol toʻgʻri aytarkan. Undan-ku, bir tirnoq ― men qoldim. Yaxshimi-yomonmi, har qalay, ismini familiya qilib yuribman». (N.Aminov)
Yechim:
Matnda qo‘llangan metaforalar:

• 
  gʻolib ekan muzaffar oʻlka;
  
• 
  Oltin bosh;
  
• 
  Toshkentning sabr-u toqatin;
  
• 
  Sevgidan yetim;
  
• 
  Qurigan koʻksi;
  

Matnda qo‘llangan metonimiyalar:

• 
  qizingizning choklari – tikayotgan matolari (kiyimlik yoki ko‘rpalik)
  
• 
  Oʻzbek Navoiyni (Navoiy asarlarini) oʻqimay qoʻysa;
  
• 
  Toshkentning (Toshkent shahrining) sabr-u toqatin.
  

Matnda qo‘llangan sinekdoxa:

• 
  bir tirnoq (farzand ma’nosida) ― men qoldim
  

93-mashq. Koʻchimlarning turini aniqlang.

Ot minganda, qushlar kabi uchguvchi,

Erkin-erkin havolarni quchguvchi,
Ot chopganda, uchar qushni tutquvchi,
Uchar qushday yosh yigitlar qayerda?
Togʻ egasi ― sor, burgutlar qayerda?
(Choʻlpon)
Ahmad-u Muhammad, yonimga keling,
Fargʻona, Xorazm sor, lochinlari!
(E.Vohidov)