Mavzu: chorvachilik mahsulotlari ishlab chiqarish tahlili

Sigirlar podasidagi zotlar tarkibining chorvachilik mahsulotlarini ishlab chiqarish hajmiga ta’sirini hisoblash

Sigirlar zotdorligi	Bosh soni		Poda tuzilishi, %			1 ta sigir-dan olina-digan sog‘in sut, ts	Sigirlar o‘rta-cha mahsuldor-ligining o‘zga-rishlari, ts
	Reja da	Haqi qatda	Rejada	Haqi qatda	+,-
Toza zotdor	1120	966	80	70	-10	35	-3,5
Chatishma	280	414	20	30	+10	30	+3,0
J a m i	1400	1380	100	100	—	—	-0,5

Shuningdek, sog‘in sigirlar podasidagi zotlar tarkibining o‘zgarishi sababli 1 bosh sigirga sarflangan ozuqa 1 yilda 0,7 ts ga kamaydi, jami sigirlar podasiga esa 960 ts kamaygan (0,7 x 1380) (8.6-jadval).

8.6-jadval
Podadagi zotlar tarkibi sarflangan ozuqalar miqdoriga ta’sirini hisoblash

Sigirlar zotdorligi	Bosh soni			Bir bosh koramolga sarf xarajat, ts k. b.	Bir boshga o‘rtacha sarflanadigan ozuqadagi o‘zgarishlar, ts k. b.
	Rejada	Amalda	+,-
Toza zotdor	80	70	-10	42	-4,2
Chatishma	20	30	+10	35	+3,5
J a m i	100	100	—	—	-0,7

8.4. Chorva mollarining mahsuldorligi va unga ta’sir ko‘rsatuvchi omillar tahlili
Chorva mollarining mahsuldorligi muay’an vaqt oralig‘ida (kun, oy, yil) bir boshdan olingan mahsulot miqdoriga qarab belgilanadi. Katta yoshdagi yirik qoramol bo‘yicha mahsuldorlik ko‘rsatkichi bo‘lib, bir sigirdan sog‘ib olinadigan sut va 100 bosh sigirdan olingan buzoq, yosh chorva mollari va burdoqiga boqilayotgan bosh soni bo‘yicha o‘rtacha kunlik tirik vaznning qo‘shimcha o‘sishi hisoblanadi.
Cho‘chqachilikda mahsuldorlik ko‘rsatkichlari bo‘lib urg‘ochi cho‘chqadan olingan cho‘chqachalar va onasidan ajratilgan bitta cho‘chqa bolasining tirik vazni hisoblanadi, burdoqiga boqilayotgan yosh cho‘chqalar bo‘yicha esa – tirik vaznning o‘rtacha kunlik qo‘shimcha o‘sishi.
Parrandachilikda mahsuldorlik ko‘rsatkichi bo‘lib, bitta tovuqdan olinadigan tuxumlar va o‘rta yoshdagilarining o‘rtacha kunlik o‘sishi; ko‘ychilikda – bir boshdan olingan jun, bir sovlik qo‘yning bolalashi va o‘rta yoshlilari tirik vaznining o‘rtacha kunlik o‘sishi; asalarichilikda – bir asalari uyasidan olingan asal; baliqchilikda esa 1 ga baliq boqilgan xavzadan olinadigan baliqlar hisoblanadi.
Tahlil jarayonida chorva mollari mahsuldorlik rejasining bajarilishi va dinamikasini o‘rganish, xo‘jaliklararo qiyosiy tahlil o‘tkazish hamda uning o‘zgarish sabablarini aniqlash lozim.
Chorva mollarining o‘sishi va rivojlanishi ularning mahsuldorligi birinchi navbatda, oziqlantirish darajasiga, ya’ni bir kun, oy, yilda bir boshga ketadigan ozuqa miqdoriga bog‘liq.
Chorva mollarini oziqlantirish darajasini oshirish ishlab chiqarishni intensifikatsiyalash va uning samaradorligini oshirishning muhim sharti hisoblanadi. Oziqlantirish darajasi past bo‘lganida ozuqaning katta qismi mollarining tirikligini saqlab turish uchun va kichik qismi esa mahsulot olishga sarflanib, natijada mahsulot birligini ishlab chiqarish uchun ozuqa xarajati oshib ketadi. Chorva mollarini oziqlantirishning yuqoriroq darajasi ozuqa ratsiondagi mahsuldor yem-xashak ulushini ko‘paytirib, mollar mahsuldorligini oshirish va mahsulot birligiga to‘g‘ri keladigan ozuqa xarajatlarini kamaytirishni ta’minlaydi. Oziqlantirish darajasi bilan chorva mollari mahsuldorligi o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik 8.2-rasmda ifodalangan.
u

mahsuldor ozuqa

x to‘q tutuvchi