Маймун чечаги

Маймун чечаги

Умумий интоксикация синдроми, тери ва шиллиқ пардаларда везикулёз-пустулёз тошмалар билан кечувчи ўткир зооноз юқумли касаллик ҳисобланади.

Касаллик қўзғатувчиси Poxviridae оиласи Ortopoxvirus туркумига мансуб вирус ҳисобланади. Морфологияси, антигенлик ва культурал хусусиятлари чинчечак вирусиникига яқин.

Яширин даври 7-9 кун. Клиникасида ўта енгил (стертая), енгил, оғир ва ўта оғир шакллари фарқланади. Касаллик қалтираш ва иситманинг тез 39-40°С гача кўтарилиши билан ўткир бошланади. Иштаҳа пасайиши, астенизация, миалгия ва артралгиялар кузатилади. Касалликнинг 3-4-кунидан иситманинг ремиссия даврида тери ва шиллиқ қаватларда тошмалар тошади. Аввал юз, қўлда, сўнг танага. Тошма босқичлари – макуладан везикула, пустула, қалоқ ва чандиққача. Тошма марказдан бошланиб периферияга тарқалади (центробежная локализация), мономорф.

Шиллиқ қаватларда тошма тез мацерацияга учраб оғриқли ярага айланади. Касалликнинг 7-8-куни пустула пайдо бўлиб яна тана ҳарорати юқори даражагача кўтарилади (иккинчи тўлқин). Касалликнинг 9-10-кунларидан қалоқ пайдо бўлади ва иситма аста тушиб боради.

Ташхиси эпидемиологик анамнез, клиник белгилари ва лаборатор текширувларга асосланади.

Электрон микроскопияда тошмадан олинган суюқликдан вирусни аниқлаш. Товуқ эмбрионига экиб вирусологик ва серологик реакция (РНГА, РТГА, МФА) усуллар қўлланади.

Безгак

Безгак – бу хуружли иситма, анемия, жигар ва талоқнинг катталашуви билан кечувчи протозой антропоноз касалликдир.

Қўзғатувчиси Protozoa типи, Sporozoa авлоди, Plazmodiidae синфи Plasmodium туркумига мансуб. 4 хил қўзғатувчи одамда касаллик чақиради.

1.Plasmodium vivax – 3 кунлик безгак.

2.Plasmodium malariae – 4 кунлик безгак.

3.Plasmodium falciparum – тропик безгак.

4.P.ovale – 3 кунлик типидаги безгак.

Plasmodium vivax нинг шимолий (Plasmodium hibernans) яширин даври узоқ ва жанубий (Plasmodium vivax) яширин даври қисқа бўлган вариантлари мавжуд.

Безгакларнинг антропоноз шаклида касаллик манбаи бўлиб қонида плазмодийларнинг шизонт ва гаметоцитларини тутувчи одам ва паразит ташувчилар ҳисобланади. Ўтиш йули трансмиссив (Anopheles чивини орқали), парентерал (қон қуйилганда), кам ҳолларда плацента орқали (туғма).