I кириш мавзу: Таълим тизимини бошқариш асослари фанининг мазмун – моҳияти ва аҳамияти

2. Ўзбекистонда халқ таълими муассаса (ташкилот)ларининг турлари.
А. Миллий дастур.
Ўзбекистон Республикасининг «Таълим тўғрисидаги қонуни» (1997 йил 29 август). «Таълим турлари» хусусидаги 10 моддасида шундай дейилади:
Ўзбекистон Республикасида таълим қуйидаги турларда амалга оширилади.
 Мактабгача тарбия;
 Умумий Ўрта таълим;
 Ўрта махсус, касб-ҳунар таълими;
 Олий таълим;
 Олий ўқув юртидан кейинги таълим;
 Кадрлар малакасини ошириш ва қайта тайёрлаш;
 Мактабдан ташқари таълим;
1. Мактабгача тарбия.
Халқ таълим тизимида биринчи босқич ҳисобланади. Унинг асосий вазифаси болаларни соғлом ва етук қилиб тарбиялаш, уларни мактабга ҳам педагогик, ҳам психологик тарбиялашдан, уларни шахсий қобилиятларини ривожлантиришдан иборат.
«Бу таълим 5-6 ёшгача оилада, болалар боғчасида ва мулк шаклидан қатъий назар, бошқа таълим муассасаларида олиб борилади.
2. Бошланғич таълим (1-4 синф)
Умуммактаб таълимида бошланғич мактабнинг аҳамияти муҳимдир. Чунки бошланғич мактаб умумий ўрта таълим олиш учун зарур бўлган билим, ўқув кўникмалари билан қуроллантирилади. Бошланғич синфлар алоҳида мактаб тури сифатида, айниқса қишлоқ жойларда кўп тарқалган.
3. Умумий ўрта таълим мактаблари. (5-9 синфлар).
Умумий ўрта таълим мактаблари ўрта маълумот олишни таъминлайди. Замонавий билимлар беради. Болани фикрлаш қобилиятини ўстириб, олган назарий билимларини амалда қўллашга ўргатади. Бу эса ўз навбатида касб танлашга йўналтиради, бирор бир касб эгаллашга имконият беради.
4. Ўрта махсус касб ҳунар таълими.
Ўзбекистон Республикасида касб-ҳунар таълимининг асосий мақсади ёшларни меҳнат ва касб-кор кўникмаларига ўргатиш, ишчи ходимлар тайёрлаш, уларни малакасини ошириш ва қайта тайёргарликдан ўтказишдир. Ҳунар-техника таълими малакали ишчилар тайёрлашда, республиканинг Ўрта махсус касб-ҳунар таълими ўқув юртлари, ўқув ишлаб чиқариш, ўқув курс корхоналари, марказлари ўқув муассасаларида амалга оширилади.
Ўрта махсус касб-ҳунар таълими олиш мақсадида ҳар ким умумий ўрта таълим асосида академик лицейда ёки касб-ҳунар коллежида ўқишнинг йўналишини ихтиёрий равишда танлаш ҳуқуқига эга.
Академик лицейлар ва касб-ҳунар коллежлари эгалланган касб-ҳунар бўйича ишлаш ҳуқуқини берадиган ҳамда бундай иш ёки таълимни навбатдаги босқичда давом эттириш учун асос бўладиган ўрта махсус, касб-ҳунар таълими беради.
Академик лицей ўқувчиларининг интеллектуал қобилиятларини жадал ўстиришни, уларнинг чуқур, табақалаштирилган ва касб-ҳунарга йўналтирилган билим олишларини таъминлайдиган уч йиллик ўрта махсус ўқув юртидир.
Касб-ҳунар коллежи ўқувчиларининг касб-ҳунарга мойиллиги, маҳорат ва малакасини чуқур ривожлантиришни, танланган касблар бўйича бир ёки бир нечта ихтисос олишни таъминлайдиган уч йиллик ўрта касб-ҳунар ўқув юртидир. (13 модда).