I кириш мавзу: Таълим тизимини бошқариш асослари фанининг мазмун – моҳияти ва аҳамияти

Бошқарувчилар томонидан амалга ошириладиган ички иш услуби режаси қуйидаги масалаларни ўз ичига олиши мумкин:
1. Таълим муассасаларининг ҳамма кўрсаткичлари бўйича режанинг бажарилиши.
2. Ўқув – тарбия ишларининг аҳволи.
3. Ўқишдан ва ўқишдан ташқари олиб бориладиган тарбиявий ишлар.
4. Муассасадаги жамоатчилик ҳамда оталик ташкилотлари билан олиб бориладиган ишлар.
5. Муассасаларда педагог ходимлар билаш ишлаш масаласи.
6. Муассаса ҳужжатларини юритиш ҳолати.
7. Ўқувчи ёшлар ташкилотларининг ишлари.
8. Муассасанинг молия хўжалик ишлари.
9. Муассаса, оила ва жамоатчилик ҳамкорлиги.
10. Гуруҳ раҳбарларининг ишлари ва ҳоказо масалалар.
Ҳозирги даврда таълим муассасалари тизимида муҳим тарихий вазифани амалда тўлароқ ҳал этиш – мамлакатимиз халқ таълим тизимига юқори малакали ва билимдон мутахассислар етказиб бериш масаласи ҳал этилмоқда яъни олий таълим тизимини ривожланиб бораётган талабини ва келажагини ҳисобга олиб, олий ўқув юртларининг профессор – ўқитувчилари асосан тўрт шартга жавоб беришларини талаб этмоқда:
1. Ўз фанини аъло даражада билиш.
2. Ўз касбини жон – дилидан севиш.
3. Талабаларда фанга нисбатан муҳаббат уйғотиш.
4. Амалий ишларни ҳозирги давр талаблари асосида уюштириш ва чуқур билимга эга бўлиш.
Ундан маълум бўладики, мутахассисларнинг сифатини янада яхшилашга, уларнинг ижодий фикрловчи ва ташаббускор мутахассислар қилиб тарбиялашга эришишдан иборатдир. Бу ўз навбатида талабаларга таълим беришни тубдан яхшилаш ва уларга замон талаблари даражасида таълим – тарбия беришни талаб қилади.
Талабалар ўқув муассасаларга қадам қўйишлари билан ўзлари танлаган соҳалари бўйича фанларнинг сирларини сабр – тоқат ва матонат билан ўзлаштирадилар.
Таълим муассасаларининг ўқув – тарбия ишларидаги асосий камчилик сифатида улгурмовчилик кўзга ташланади. Чунки айрим талабалар ўз қобилиятларига мос келувчи касбни тўғри танлай олмасдан тасодифий равишда бошқа мутахассисликка жойлашиб олиб, сўнгра ўқишни ташлаб кетишга мажбур бўладилар ёки уни бир амаллаб битирадилар. Сўнгра улар белгиланган жойга ишга бормасдан енгил ва «ёғли» иш ахтарадилар...
Демак, ўрта мактабда ҳам, касб – ҳунар мактабларида ва олий мактабда ҳам фанларни тўла ўзлаштириш замон талаби бўлиб қолмоқда. Бунинг учун муассасаларда бошқариш услубини тўғри йўлга қўйиб ҳамма ишларни илмий асосда ташкил этиш зарур.
Юқорида қайд қилиб ўтилганидек ҳеч бир кишини кўрмайсизки у бошқа киши билан бир ҳил бўлсин. Ўшанга ўхшаган раҳбарлик ҳам ҳар хил хусусиятларга эгадир. Хусусан раҳбарлар услубий нуқтаи назарда бир биридан фарқ қилинади. Ҳар бир раҳбар – тарбиячи ҳисобланади. У педагогик жамоани ҳар томонлама тарбиялайди.
Мактаб ва Ўрта махсус таълим муассасалар ишини бошқаришда ҳуқуқ ва этика мезонлари асосий рол ўйнайди. Мактаб Ўрта махсус таълим муассасалар раҳбарлари бу икки мезонга тўлиқ амал қилишлари лозим. Улар ўз раҳбарлик ишларида ҳуқуқ ва этикани гуманизм мулойимлик ўзаро ёрдам каби мезонларига таянадилар.
Бошқариш маданиятини такомиллаштириш унинг барча соҳаларига эътиборни кучайтириш деганидир.
Мактаб ва Ўрта махсус таълим муассаса директори устоз сифатида жамоа ишида ўқув – тарбия жараёнини ташкил қилишда педагогик маҳоратини кўрсатиши зарур. Ана шунинг учун ҳам мактаб ва Ўрта махсус таълим муассасалари ишини бошқариш тизимида раҳбарлик услуби ва маданиятини тўғри ташкил қилиш ва уни мунтазам равишда такомиллаштириб бориш зарур.
Ҳамма ишни, жумладан, ўқув жараёнини илмий нуқтаи назарда ташкил этиш мураккаб бир жараён бўлиб, уни амалга тўла ошириш учун фан ва техникадаги сўнгги янгиликлар билан бевосита қизиқиш, маданият, санъат ва уларнинг келажак тараққиёти билан мунтазам равишда танишиб бориш, мутахассисларни ўринли фойдаланиш ва талабаларнинг иш шароити, дам олиши ва ҳар хил жамоат ишларига иштирокини мукаммаллаштириб бориш кабиларни ўз ичига олади.
Жамиятда юксак маънавий фазилатларни камол топтириш, миллий мафкурани шакллантириш, ёшларни бой тарихий ва маданий меросимиз, миллий анъаналаримизга, умумий – инсоний қадриятларга ҳурмат, Ватанга муҳаббат, истиқлол ғояларига садоқат руҳида кенг фикрли, соғлом, жисмоний, ақлий ва маънавий жиҳатдан баркамол, иқтисодий ислоҳотларнинг моҳиятини тушунадиган ҳамда уларни янги ижтимоий муносабатлар орқали ҳаётга тадбиқ эта оладиган шахсларни шакллантириш бошқарувчиларнинг асосий иш услубини ташкил этади.