Harbiy-texnik instituti konstitutsiyaviy huquq

O‘zini- o‘zi nazorat qilish savollari 
1.Inson va fuqarolarning ijtimoiy-iqtisodiy huquqlari deganda nimani 
tushunasiz? 
2.Ijtimoiy-iqtisodiy huquqlar turlarini sanab bering.
3.Insonning mulkdor bo‘lish huquqi qanday ta’minlanadi? 
4.Insonning mehnat qilish, erkin kasb tanlash, adolatli mehnat 
sharoitlarida ishlash, ishsizlikdan himoyalanish huquqini sharhlab bering.
5.Dam olish huquqi turlarini bilasizmi? 
6.Insonning pensiya olish huquqi qanday amalga oshiriladi? 
7.Insonning bilim olish, ilmiy va texnikaviy ijod erkinligi, madaniyat 
yutuqlaridan foydalanish huquqini sharhlab bering? 
129
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
2017 
йил
20 
июндаги
ПҚ
-3074-
сонли
“
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамаси
ҳузуридаги
Ўзбекистонга
оид
хориждаги
маданий
бойликларни
тадқиқ
этиш
марказини
ташкил
этиш
тўғрисида
”
ги
қарори
. //
Халқ
сўзи
, 2017 
йил
21 
июнь
130
Ўзбекистон
Республикасининг
Конституцияси
. –
Т
.:
Ўзбекистон
, 2018 

---

271 
XIIIBOB. O’ZBEKISTONDA INSON HUQUQLARI VA 
ERKINLIKLARINING KONSTITUTSIYAVIY KAFOLATLARI 
1-§. Inson huquqlari va erkinliklarining kafolatlari tushunchasi. 
2-§. Har bir shaxsga o’z huquq va erkinliklarini sud orqali 
himoya qilishning kafolatlanganligi. 
3-§. Voyaga yetmaganlar, mehnatga layoqatsizlar va yolg’iz 
keksalar huquqlarining davlat himoyasida ekanligi. 
4-§. Konstitutsiyadaxotin-qizlar va erkaklarning teng huquqliligi. 
1-§. Inson huquqlari va erkinliklarining kafolatlari tushunchasi 
Fuqarolarning ijtimoiy hayotning barcha sohalariga doir huquq va 
erkinliklari qonun va qonunosti hujjatlarida bevosita belgilangan bo’lib, 
ushbu huquq va erkinliklarning eng muhimlari albatta mamlakat 
konstitutsiyasi normalarida aks etadi. Inson huquq va erkinliklarining 
kafolatlari konstitutsiyada belgilanishi esa o’z navbatida ushbu 
huquqlarning konstitutsiyaviy ahamiyatga ega ekanligidan va ularning 
bosh ustuvor o’rinda turishini ham belgilaydi. 
Insonning davlatning bosh qomusida belgilangan huquqlari bu 
ularning konstitutsiyaviy huquqlari bo’lib, ushbu huquqlar nafaqat 
mamlakat qonunlari balki, xalqaro huquq normalarining ham 
umuminsoniy tamoyillariga mos tushishi barobarida oliy qadriyat sifatida 
baholanadi. Konstitutsiyaviy huquqlar asosiy qonunda belgilanib, milliy 
qonunchilik hujjatlarida ular yanada takomillashtiriladi va ularni amalga 
oshirish mexanizmlari belgilanadi. 
Fuqarolarning Konstitutsiya va qonunlarda mustahkamlangan huquq 
va erkinliklarini amalga oshirishni davlat tomonidan ta’minlashga 
qaratilgan vosita, usul va shart-sharoitlar majmui kafolat bo’lib 
hisoblanadi. 
Huquq va erkinliklarni kafolatlashning bosh maqsadi esa, 
fuqarolarning huquq va erkinliklarini amalga oshirish jarayonida vujudga 
keladigan to’siqlarni bartaraf etish va ularni to’g’ridan-to’g’ri amalga 
oshirilishini va barcha holatda ham bir xilda bajarilishini ta’minlashdan 
iboratdir. 
Huquq va erkinliklarni real amalga oshirilishi ta’minlanmas ekan, 
ular deklorativ ahamiyatga ega bo’lib, ularning jamiyat hayotida hech bir 
ma’no va mazmun kasb etmasligi muqarrardir. 

---

272 
Mamlakatimizda bugungi demokratik islohotlar va jadal sur’atlar 
bilan ildamlayotgan taraqqiyot sharoitida inson manfaatlarini himoya 
qilish va ularning barcha huquqlarini davlat va jamiyat hayotida to’la 
ta’minlash borasida ulkan ishlar amalga oshirilmoqda. 
Bu ishlar huquq va erkinliklarni yanada samaraliroq amalga 
oshirilishini belgilovchi qonun hujjatlarini qabul qilish va amalga kiritish 
bilan bir qatorda avvalo hamma narsa inson uchuntamoyilidan kelib 
chiqib, belgilanayotgan chora-tadbirlar, amaliy faoliyatlardir. 
Huquqiy fan nuqtayi-nazaridan kafolatlarni mazmunan quyidagi 
turkumlarga bo’lish mumkin: