Glikozidlar

Geografik tarqalishi. Primor’e o’lkasi o’rmonlarida o’sadi.
Mahsulot tayyorlash. Yer ostki qismi kovlab olinib, yuvilib, bo’laklarga bo’lib quritiladi.
Mahsulotni tashqi ko’rinishi. Silindrsimon, har xil uzunlikdagi ildizdan iborat. Ustki tomoni qo’ng’ir, ichi oq va sertolali, d = 2 – 4 sm ga teng.
Kimyoviy tarkibi. Triterpen saponinlar, efir moyi va boshqa moddalar bor. Saponinlardan aralozid A,B,S (oleanozid) va boshqalar ajratib olingan. Ularning aglikonlari oleanol kislotadir.
Ishlatilishi. Jenshen preparatiga o’xshash, undan kuchsizroq bo’lgani uchun jenshen preparati o’rnida ishlatiladi.
Dorivor preparati. Nastoyka, “Saparal” preparati (aralozidlar ammoniy tuzlarining yig’indisi) tabletka holida chiqariladi.

Jenshen ildizi - Radices Ginseng

H aqiqiy jenshen (Panax ginseng) Araliyadoshlar (Araliaceae) oilasiga mansub ko’p yillik, bo’yi 70 sm gacha etadigan o’t o’simlik. Ildizi sershox o’q ildiz bo’lib tashqi ko’rinishi odam gavdasiga o’xshaydi. Poyasi 1ta, ingichka, tik o’suvchi, bargi 2 - 5 ta bo’lib, yuqori qismiga to’p holda joylashgan. Bargi bandli, panjasimon murakkab, 5 ta bargchadan iborat. Bargchalari ellipssimon o’tkir uchli, mayda tishsimon qirrali pastki 2 tasi kalta va kichikroq, yuqoridagi 3 tasi uzun bandli, yirikroq, o’simlik sekin o’sadi. O’simlik 10 - 11 yoshga kirganda yuqori bargi joylashgan joyidan gul o’qi o’sib chiqadi. Gullari oddiy soyabonga joylashgan, ko’rimsiz, oq yashil rangda. Otaligi 5ta, onalik tuguni 2 xonali, yuqoriga joylashgan. Mevasi qizil, buyraksimon, sersuv, danakli meva.
Iyul oyida gullaydi, mevasi avgust – sentyabrda yetiladi.
Geografik tarqalishi. Tayganing tog’li va salqin joylarida, shimoliy qiyalarida, g’ovak, nam tuproqli yerlarda o’sadi.
Xabarovsk, Primorsk o’lkalarida tarqalgan.
Mahsulot tayyorlash. O’simlikning ildizi avgust - sentyabr oylarida, ya`ni urug’i yetilib yerga to’kilgan vaqtda kovlab olinadi, tuproqdan tozalab, daraxt po’stlog’idan tayyorlangan qutichaga quruq tuproq bilan solib, xo’lligicha tayyorlov punktlariga jo’natiladi. Quritiladi va bir qismi chet ellarga eksport qilinadi. Qolgan qismi farm zavodlarga yuboriladi.