Glikozidlar

Dorivor preparati. Suyuq ekstrakt.
Rodiola o’simligining dorivor preparati jenshen va eleuterokokk preparatlariga o’xshash, iekin ulardan kuchsizroq va levzeya o’simligining dorivor preparatiga nisbatan kuchliroq ta’sirga ega.
Tarkibida lignanlar va ularning hosilalari bo’lgan dorivor o’simliklar
Lignanlar ko’pchilik dorivor o’simliklarning asosiy ta’sir etuvchi biologik faol moddalari bo’lib, to’qimalarda sof hamda glikozidlar holida uchraydi. Bu birikmalar o’simliklarning hamma organlarida, ayniqsa, urug’ hamda ildiz, ildizpoya va poyalarida (ularning yog’ochli qismida) - ko’p miqdorda to’planadi.
Kimyoviy tuzilishi bo’yicha lignanlar asosida fenilpropan ikki molekulasining o’zaro birlashgan formasi, ya’ni dimeri bo’ladi.
O’simliklar tarkibida ko’pincha lignanlarning har xil tipdagi murakkab birikmalari ularning turli hosilalari uchraydi.
Lignanlar organik erituvchilar (efir, benzol, xloroform va boshqalar) da, efir moylari, yog’lar va smolalarda yaxshi eriydi. Shuning uchun ular o’simlik to’qimasida ko’pincha efir moylari, yogiar yoki smolalar tarkibida erigan holda uchraydi. Lekin suv bug’i yordamida lignanlar haydalmaydi va ularni yog’lardan ajratib olish ancha qiyin. Shu sabablarga ko’ra, lignanlar hozirgacha yaxshi o’rganilmagan va bu guruh birikmalarni tahlil qilish usullari deyarli darajada ishlab chiqilmagan.
Lignanlar o’simliklardan organik erituvchilar yordamida ajratib olinadi. Ba’zi lignanlarni ajratib olish jarayonida, erituvchilar qisman haydalganda yoki eritma sovitilganda ular kristali holida ajrala boshlaydi. Ajratmada lignanlar bor-yo’qligini aniqlash hamda ularni sof holda ajratib olish uchun xromatografiya tahlillaridan foydalaniladi. Odatda, sifat reaksiyasi sifatida fenollarga qilinadigan reaksiyalar qo’llaniladi.
Lignanlar turli farmakologik ta’sirga ega. Ular stimulator (xitoy limonnigi, levzeya, eleuterokokk, akantopanaks va boshqa o’sim-liklarda), kanserometrik - rakka qarshi (podofillum o’simligida), gemorragik diatez va trombopeniya kasalligiga qarshi (kunjut urug’ida) hamda boshqa ta’sirga ega. Shuning uchun tarkibida lignanlar bo’lgan o’simliklardan tayyorlangan dorilar turli kasalliklarni davolashda tibbiyotda keng ko’lamda qo’llanilmoqda.