Glikozidlar

Pushti rodiola ildizpoyasi bilan ildizi (tilla ildiz) - rhizomata cum radicibus rhodiolae roseae
Pushti rodiola - Rhodiola rosea L.; semi-zakdoshlar - Crassulaceae oilasiga kiradi.
P ushti rodiola ko’p yillik, bo’yi 30-50 sm ga yetadigan o’t o’simlik. Ildizpoyasi yo’g’on, undan bir nechta poya o’sib chiqadi. Poyasi tik o’suvchi, shoxlanmagan, Bargi qalin, tuxumsimon, biroz tishsimon qirrali, poyada bandsiz ketma-ket o’rnashgan. Gullari mayda, sariq, och qizg’ish yoki qizg’ish, poya uchida qalin qalqonsimon to’pgulni tashkil etgan. Guli 5 bo’lakli, onalik tuguni yuqoriga joylashgan. Mevasi - ko’sakcha.
Iyun-iyul oylarida gullaydi, mevasi iyul-avgustda yetiladi.
Geografik tarqalishi. Tundraning tekislik va tog’li joylarida, Sibir va Oltoy, Ural, Snarqiy Qozog’iston, Tyanshan tog’larida (500-2500 m balandlikda) hamda Uzoq Sharqda uchraydi. Mahsulot Oitoyda tayyorlanadi.
Mahsulot tayyorlash. O’simlik ildizini kuzda kovlab olib, suv bilan yuvib, tuproqdan tozalanadi hamda bo’lak-bo’lak qilib qirqib, ochiq yerda quritiladi.
O’simlik yo’q bo’lib ketmasligi uchun mahsulotni 10 yildan so’ng o’sha yerdan qaytadan tayyorlashga ruxsat etiladi. Shunda ham 1-2 poyali yosh o’simliklar ildizidan mahsulot tayyorlanrnaydi.
Mahsulotning tashqi ko’rinishi. Tayyor mahsulot ildizpoya va ildiz bo’lakchalaridan iborat. lidizpoya 9 sm. gacha uzunlikda, yo’g’onligi 2-5 sm, qattiq, usti burishgan, g’adir-budur. Ildizining uzunligi 2-9 sm, yo’g’onligi 0,5-1 sm. Ildizpoya va ildiz ustki ko’rinishi yaltiroq, xiraroq qo’ng’irkulrang, sindirib ko’rilganda ichi oq, sarg’ish yoki biroz qo’ng’irroq bo’lib, achchiq-burish-tiruvchi mazasi, atirgul hidiga o’xshash hidi bor.
Kimyoviy tarkibi. Ildiz tarkibida 0,50-1,29% fenol - glikozid-rodiolozid (salidrozid) vaMolchin spirti glikozidlari, 20-25% gacha oshlovchi-moddalar, 0,9-4% efir moyi, flavonoidlar, kislotalar, -C va PP vitamin, kumarin, marganes va boshqa birikmalar bor.
Ishlatilishi: Dorivor preparati nerv sistemasi ishining funksional buzilishida, miya va organizmning jismoniy charchashida organizm tonusini ko’taruvchi dori sifatida ishlatiladi.