Materialshunoslik 2016. p65

MUSTAQIL

ISHI. .

Mavzu:Metallar va ularning xossalari.

Reja:

1.Metallar ichki tuzulishi.

2.Metallarning xossalari.

3.Metallarning fizik xossalari.

Metall deb elektr va issiqlik o‘tkazuvchanligi yuqori bo‘l- gan, shaffof bo‘lmagan yaltiroq va plastik jismga aytiladi.

Texnikada metallarni ikki guruhga bo‘lish mumkin:

1. 
   oddiy metallar (nisbatan boshqa kimyoviy element- lardan toza bo‘lgan);
   
2. 
   murakkab metallar yoki qotishmalar (metall asosida bir necha elementlarning birikmasi bo‘lgan).
   

D. I. Mendeleyev davriy sistemasiga ko‘ra, hozirda 120 dan ortiq kimyoviy element bo‘lib, shulardan 3/4 qismi metallar, qolgani esa metallmaslardir. Metallar shunday ko‘p bo‘lishiga qaramasdan, sanoatda ularning juda oz qismi ishlatiladi.

Sanoat ahamiyatiga ega bo‘lgan asosiy metall bu temir (Fe) bo‘lib, uning uglerod (C) bilan birikmasi qora metallarni tashkil etadi. Dunyo bo‘yicha ishlatiladigan metallarning 93 foizi qora metallardir (1-rasm). Qurilishning barcha sohalarida, mashina va mexanizmlarni tayyorlashda, asosan, qora metallar ishlatiladi. Qolgan metallar va ularning qotishmalari rangli metallar guruhiga kiradi. Rangli metallardan mis (Cu), aluminiy (Al), magniy (Mg), titan (Ti), qo‘rg‘oshin (Pb), rux (Zn), qalay (Sn) va boshqalar sanoat ahamiyatiga ega bo‘lgan metallar hisoblanadi. Ularning barchasi texnik ahamiyatga ega.

Materiallar 2-rasmda ko‘rsatilganidek tasniflanadi.








1000

500

100
50

10
5


1950 60 7 0 80 90 2000