Glikozidlar

Antratsen unumlarining tibbiyotda ishlatilishi
Bu mahsulotlar va ulardan olingan dori turlari meditsinada surgi sifatida ishlatiladi. Ular yug’on ichakka ta`sir etib uning qisqarishini (harakatini) kuchaytiradi. Ularning 8 - 10 soatdan keyin seziladi. Aglikonlar o’z glikozidlaridan kuchsizroq ta`sir qiladilar.
Antratsen unumlaridan ayniqsa alizarin guruhiga kiruvchilari buyrak, siydik yo’llini, qovuqdagi toshlarni erituvchi xususiyatlari aniqlangan shuning uchun organizmdagi oksalat, fosfat, ureat birikmalaridan iborat bo’lgan toshlarni eritish uchun foydalaniladi.
Sano bargi va mevasi - folia et fructus (foliculi) sennae
O ’tkir (nayza) barg sano - Cassia acutifolia Del.; tor barg sano - Cassia angustifolia Vahl.; sezalpiniyadoshlar - Caesalpiniaceae oilasiga kiradi.
Har ikkala sano o’simligi bo’yi 1 m ga yetadigan yarimbuta. Poyasi shoxlangan, pastki qismidagi shoxlari yerda sudralib o’sadi. Bargi juft patli murakkab, 4-8 ta juft bargchalardan iborat bo’lib, poyada bandi bilan ketma-ket o’rnashgan. Gullari shingilga to’plangan. Guli qiyshiq, kosachabargi 5 ta, asos qismi birlashgan, tojbargi 5 ta, birlashmagan, sariq, otaligi 10 ta, hammasi erkin holda, onalik tuguni bir xonali, yuqoriga joylashgan. Mevasi - yassi, yapaloq tuxumsimon, ba’zan biroz qayrilgan, yashil-jigarrang va ko’p urug’li dukkak. Urug’i sariq yoki yashilroq, deyarli to’rtburchaksimon, to’rsimon burushgan, uzunligi 6-7 rnm. lyun oyining oxiridan boshlab, kuzgacha gullaydi. Mevasi sentabrdan boshlab yetiladi.
Geografik tarqalishi. Sano o’simligi yovvoyi holda Afrikaning cho’l va yarimcho’l viloyatlarida hamda Arabistonning janubida uchraydi. Bir yillik o’simlik sifatida O’rta Osiyo va Kavkazda o’stiriladi. O’tkir bargli sano Iskandariya porti orqali chetga chiqarilgani uchun uni Iskandariya yoki Misr hamda Afrika sanosi, tor barg sano Hindistonda o’stirilgani uchun Hindiston sanosi deb ataladi.
Sanoning yana bir turi — to’mtoq bargli sano (Italiya sanosi) Cassia obovata Collad. bor. Bu sano ham Afrikaning markaziy qismidan kelib chiqqan bo’lib, bargchasining shakli bilan (bargchasi to’mtoq, teskari tuxumsimon) boshqa turlaridan farq qiladi. Bu o’simlikning bargchasi tarkibida ta’sir etuvchi modda — antratsen hosilalari ham bo’Iadi.