Фалсафий тафаккур эволюцияси. Қадимги давр, ўрта асрлар, уйғониш даври фалсафаси - Қадими Шарқ ва Ғарб
- фалсафаси вужудга
- келиши ва
- ривожланишининг
- умумий қонуниятлари:
- Фалсафий тафаккур
- Шарқда ҳам, Ғарбда
- ҳам ижтимоий онгнинг
- дастлабки шакли си-
- фатида мифология
- негизида вужудга
- келган.
- Шарқ ва Ғарб файла-
- суфлари нарса ва ҳо-
- дисаларни ўрганиш,
- тушунтиришнинг ўзига
- хос методларини ярат-
- ганлар (диалектика,
- метафизика, маевтика
- ва ҳоказо).
- Қадимги Шарқ фалса-
- фаси ҳам Ғарб фалса-
- фаси ҳам яхшилик ва
- ёмонлик, гўзаллик ва хунуклик,
- адолат ва адолатсизлик, дўстлик
- ва биродарлик, муҳаббат ва
- нафрат, бахт ва бахтсизлик каби
- муаммоларнинг ечи
- мини излаган.
- Шарқ ва Ғарб фалса-
- фаси синфий жамият
- ва давлат пайдо бў-
- лиши билан ижтимоий
- онг шакли сифатида
- шаклланган.
- Шарқ ва Ғарб фалса-
- фаси умуминсоний
- қадриятларга қараб
- мўлжал олади (қан-
- дай қилиб яхши фикр-
- лаш, яхши сўзлаш ва
- яхши иш қилиш керак,
- деган саволга
- жавоб топишга
- ҳаракат қилади).
- Шарқ ва Ғарб фалса-
- фаси ривожланиши-
- нинг умумий қонунияти
- фалсафий билимнинг
- дунёқараш характе-
- рига эга
- эканлигидадир.
- Шарқ ва Ғарб фалса-
- фасида идеализм
- объектив ва субъектив
- идеализм кўринишида
- намоён бўлди (Шарқ фалса-
- фасида бу Йога-буддизм, жай-
- низм, конфуцийчилик, даочи-
- лик, Ғарб фалсафасида эса,
- бу Платон, Суқрот,
- Элей мактаби).
- Шарқ ва Ғарб фалса-
- фаси ривожланишининг
- умумий қонунияти унинг
- методологик аҳамият
- касб этувчи ҳақиқий
- илмий билимга эришиш
- йўлида илмий изла-
- нишлар олиб
- боришидир.
Қадимги дунё Шарқ ва Ғарб фалсафаси муаммоларидаги фарқлар - Натурфалсафа, онтология,
- гносеология, методология, эстетика,
- мантиқ, ахлоқ, сиёсат ва
- ҳуқуқ муаммолари ўрганилади.
- Ғарбда инсонга руҳий борлиқ
- ёки одоб-ахлоқи орқали
- мурожааат этилмайди,
- балки борлиқ ва билишнинг
- умумий тамойиллари сифатида
- ёндашилади.
- Диндан ажралишга ҳаракат қилади.
- кўпроқ илмий методологияга таянади.
- Қадимги Ғарб фалсафий таълимотларининг
- бирортаси кенг тарқалган динлардан
- бирига айланмади.
- Ғарбда фалсафий категориялар
- аппарати моҳият, миқдор, ўрин, жой,
- ҳолат, ҳаракат ва ҳоказоларлар
- билан белгиланади. Дастлаб улар ҳақида
- Аристотелнинг “Категориялар”
- китобида келтирилган.
- Асосий эътибор инсон
- муаммосига қаратилади;
- Инсон муаммоси амалиёт,
- одамларнинг ҳаёт фаолияти,
- турмуш тарзи нуқтаи-назаридан
- ўрганилади. Инсоннинг ўзлиги,
- одоб-ахлоқи, ҳукмдорларга,
- турли ёшдаги одамларга,
- шунингдек, жамиятдаги
- ижтимоий ҳолати турлича бўлганларнинг
- амалий фаолияти билан боғлиқ
- муаммолар ўрганилади.
- Дин билан ўзаро алоқадорликда
- ривожланади. Фалсафий оқим фалсафа
- сифатида ҳам, дин сифатида ҳам намоён бўлади (брахманизм, индуизм,
- конфуцийчилик, зардўштийлик ).
- Шарқда ўзига хос фалсафий
- категориялар аппарати мавжуд (Инь – аёллик,
- Янь-эркаклик асоси, Ци – уларнинг бирикмаси,
- Сансара – жоннинг қайта гавдаланиши,
- Ахурамазда- яхшилик, Ахриман - ёвузлик ).
Do'stlaringiz bilan baham: |