Фалсафий тафаккур эволюцияси. Қадимги давр, ўрта асрлар, уйғониш даври фалсафаси

Аристотелнинг фикрича, Платоннинг хатоси, у “ғоялар олами”ни реал оламдн ажартиб

кўрсатган, реал олам ўз хусусиятларига эга – ҳажм, ҳаракат, ҳаракатсизлик ва бошқалар.

• Аристотелнинг фикрича, атроф-олам билан боғланмаган “соф ғоялар” мавжуд эмас,
• уларнинг акси эса моддий оламнинг барча нарсалари ҳисобланади; фақат ягона ва аниқ
• белгиланган нарсалар мавжуд.

• Бу нарсалар “индивидуум” деб аталади (таржимада “бўлинмас”), яъни муайян от муайян
• ерда мавжуд, “от” ғояси эмас, ёки аниқ жойда турган ўз хусусиятларига эга аниқ стул,
• “стул ғояси” эмас, муайян ўлчамларга эга “уй ғояси” эмас уйнинг ўзи мавжую ва хоказо.

• Индивидуумлар дастлабки нарса ҳисобланади,
• индивидуумнинг тур ва шакллари эса иккинчи даражалидир.

• Борлиқ “соф ғоя” (эйдос) ва унинг моддий акси бўлмаганлиги сабабли, борлинқнинг ўзи
• Нима?, деган савол туғилади. Бу саволга Аристотель борлиқ тўғрисидаги фикрлари, яъни
• Категориялар (қадимги грек тилида “фикр”) орқали жавоб беришга ҳаракат қилади.

• Аристотелга кўра,
• Категория – бу атроф-оламнинг энг юксак инъикосидир,
• уларсиз борлиқнинг ўзи бўлиши мумкин эмас.

• Аристотель томонидан ажратиб кўрсатилган 10 та категория,
• улар борлиқ тўғрисидаги саволларга жавоб беради,
• бунда биттаси борлиқнинг нималигига жавоб берса,
• қолган 9 таси унинг хусусиятларини ёритади

• Моҳият
• (субстанция)

• Миқдор

• Сифат

• Муносабат

• Жой

• Вақт

• Жойлашув

• Ҳолат

• Ҳаракат

• Изтироб

•