Ер тузишни лойихалаш

Бригадалар 
ер 
массивларини 
жойлаштириш. 
Ихтисослашган 
боғдорчилик бригадасига одатда қўшни, ихчам жойлашган, ҳар хил турлар ва 
навлардаги ва пишиш муддатлари ҳар хил дарахтларга эга кварталлар 
бириктирилади, бу ишчиларнинг мавсум давомида иш билан текисроқ банд 
бўлишларини таъминлайди. 
Боғлар майдони бўйича бригадалар ўлчамлари дарахтларининг тур-нав 
таркибига, шохлари шаклига, хўжалик жойлашган минтақага ва ш.ў. боғлиқ 
бўлади.
Ёз даврида бир одам 1,5-2 га боққа ишлов бериши мумкин. Бригадага 
одатда 25-30 дан 50 гача доимий ишчилар киритилади; шунга мос тарзда 
бригада участкасининг майдони 80-100 дан 150 гектаргача боғдан, шу 
жумладан 50-100 га мева берадиган, иборат бўлади. 
Қияликларда эрозияга қарши тадбирларни амалга ошириш мақсадида 
бригадага унинг юқори қисмидан пастигача бир неча кварталларни бириктириш 
мақсадга мувофиқ. 
Ёрдамчи хўжалик марказларини, қайта ишловчи заводларни, 
цехларни жойлаштириш. 
Бригада уйларини, асбоб-ускуналар сақланадиган ва 
идишга жойлаш майдончалари, бостирмалари, қоровуллар учун бинолар ва ш.ў. 
жойлаштириш учун ёрдамчи хўжалик марказлари (боғдорчилик бригадалари 
шийпонлари) лой-иҳаланади. Улар бригада массиви марказида, кварталлараро 
йўллар кесишган жойда, сув манбаалари ёки улар лойиҳа-ланган жойлар ёнида 
жойлаштирилади. Капитал харажат-ларни қисқартириш учун иккита қўшни 
бригадага битта умумий хўжалик маркази лойиҳаланиши мумкин. 
Хўжалик маркази тагига жойлаштириладиган бинолар
сонига ва хизмат кўрсатиладиган дарахтзорлар майдонига боғлиқ ҳолда 0,3-0,5 
га ер ажратилади (икки бригада учун марказ 1 гектаргача майдонга эга бўлиши 
мумкин). 
Сотиш бозорларига яқин жойлашган ва маҳсулот-ларини янги узилган 
ҳолда сотадиган хўжаликларда, қайта ишлаш учун фақат ностандарт 
маҳсулотлар фойдаланилиши мумкин. Бу ерда қишки ва кеч кузда пишадиган 
навлар мевалари ялпи ҳажмининг 60-70% сиғимига эга қайта ишловчи 
цехларни ва мева омборхоналарини қуриш мақсадга мувофиқ бўлади. Қайта 
ишловчи цехларда ҳар хил натурал шарбатлар, ичимликлар, жемлар, қиёмлар, 
компотлар тайёрланиши мумкин. 
Боғларнинг сотиш бозоридан узоқдаги катта майдонларида хўжаликларда 
қайта ишловчи заводларни қуриш керак. Мева омборхоналарига ўхшатиб, 
уларни ҳам хўжалик марказларида, бир жойда жойлаштириш керак. Бу 
меваларни сақлашнинг иқтисодий самарадорлигини сезиларли оширади, ер 

---

378 
майдони сарфини камайтиради, электр энергиясидан, сув ва бошқа 
ресурслардан фойдаланишни яхшилайди. 
Юқори сифатли маҳсулот олиш учун мевалар товар ишлов беришидан 
ўтказилиши керак. Меваларга ишлов бериш жойларининг қуввати йилига 
мевачилик хўжаликларида 3,0-3,5 минг т резаворчилик хўжаликларида эса 1,5-
2,5 минг т, ташкил этиш мумкин. Уларни ёрдамчи хўжалик марказлари 
(бригада шийпонлари) ҳудудида жойлаштириш керак. 
Хом ашёга вақтида ишлов беришни ва юқори сифатли маҳсулот олишни 
таъминлаш учун қайта ишловчи корхоналар қуввати етиштириладиган қишлоқ 
хўжалик хом ашёси ҳажмига мос бўлиши керак. Номутаносиблик ишлаб 
чиқариш воситаларидан самарасиз фойдаланишга олиб келади.