Асадуллаев М. М., Асланова С. М. Асаб касалликлари пропедевтикаси

1.1.2.1.Мияда қон айланишининг ўткинчи бузилишлари
Мияда қон айланишининг ўткинчи бузилишлари (МҚАЎКБ) Жаҳон Соғлиқни сақлаш ташкилотининг тавсиясига кўра, мияда қон айланишининг ўткир бузилиши тури бўлиб, умуммия ва ўчоқ симптомлари ёки уларнинг умумлашиши билан кечади. Умуммия ва ўчоқли симптомлар МҚАЎКБда кўпи билан 24 соат туради. Агар улар бир кундан ортиқ, лекин кўпи билан 3 ҳафта турса, МҚАЎБнинг бундай тури кичик инсульт сифатида хисобланади.
МҚАЎКБ - мияда қон айланиши ўткир бузилишининг кўп учрайдиган турларидан бири. Одатда бундай беморлар поликлиникада кузатилади ёки улар врачга умуман бормайдилар. Уни анамнездан аниқлаш мумкин. МҚАЎКБ патогенезида озроқ қон қуйилиши ёки мия инфаркти ётади, у кичикроқ томирнинг тиқилиб қолиши, тромбоэмболиялар, ангиоспазм, умумий гемодинамиканинг бузилиши, миянинг қон билан таъминланиши декомпенсацияси натижасида пайдо бўлади. МҚАЎКБда мия тўқималарида аслига келадиган метаболик ўзгаришлар пайдо бўлади. МҚАЎКБ механизмларини аниқлаш даволаш тактикаси ва касаллик прогнози учун муҳим аҳамиятга эга.
МҚАЎКБнинг иккита асосий клиник тури тафовут қилинади:

1. 
   транзитор ишемик ҳужум (атака), бу мия зарарланишининг тури, ўчоқли симптоматика билан тавсифланади, одатда умумий мия симптомларисиз ёки улар суст намоён бўлиши билан кечади;
   

1. 
   гипертоник церебрал кризлар, умуммия симптомларининг ўчоқли симптомлардан устунлиги билан ифодаланади, кўпинча ўчоқли симптомлар бўлмайди хам. Улар ўткир гипертоник энцефалопатиясидан турғун ўчоқли симптомлар бўлмаслиги билан фарқ қилади.
   

МҚАЎКБнинг клиник аломатлари ҳар-хил бўлиб, жойлашиши ва дисциркулятор бузилишларнинг давомлилигига боғлиқ бўлади. Такрор МҚАЎКБ кўпинча инсультнинг айнан ўша қон-томир хавзасида ривожланишига имкон беради.
1.1.2.2.Инсультлар
Инсульт - мияда қон айланишинннг мия функциясининг турли хилда намоён бўладиган нуқсонини келтириб чикарувчи ўткир бузилишидир. Патологик жараённинг табиатига кўра, инсультлар ишемик ва геморрагик турларга бўлинади.