Асадуллаев М. М., Асланова С. М. Асаб касалликлари пропедевтикаси

1.1.1.2. Дисциркулятор энцефалопатия (ДЭ)
Дисциркулятор энцефалопатия - декомпенсацияланган томир гипоксиясининг аста-секин зўрайиб бориши натижаси ҳисобланади, у мия тўқимасида структур ўзгаришларга, бош мия функциясининг зўрайиб бориши сабабли жуда кўп майда ўчоқли некрозлар ривожланишига олиб боради.
Бу нозологик тур учта босқичга бўлинади.
ДЭ нинг 1-босқичи учун тарқоқ унча юзага чиқмаган мия симптоматикаси хос. Бу мимик иннервациянинг асимметриклиги, спонтан горизонтал нистагм, оёқ ости рефлексларининг пасайиши, пай анизорефлексияси ва ҳоказолар билан намоён бўлади.
ДЭ 2-босқичида органик ўзгаришлар рўй беради, хотира тобора пасая боради, қизиқишлар доираси тораяди, танқид сусаяди, кундузи уйқу босиши кузатилади, типик ўчоқли мия симптоматикаси намоён бўлади, енгил дизартрия, орал автоматизм рефлекслари, брадикинезия, тремор бўлиши мумкин.
ДЭ-нинг 3-босқичи турли клиник аломатлар билан кечади. Улардан муҳимлари қуйидаги синдромлар ҳисобланади;

1. 
   - вестибулоцеребелляр (бош айланиши, гандираклаш, шахдам қадам ташлаб юра олмаслик);
   

1. 
   - сохтабульбар (нутқнинг ноаниқлиги, ютганда қалқиш, мажбурий кулиш ва йиғлаш);
   

1. 
   - экстрапирамидал (бошнинг ликиллаши, қўлларнинг қалтираши, ҳаракатларнинг секинлашиши);
   

1. 
   - қон-томир деменцияси (хотиранинг, интеллектнинг бузилиши, жуда ҳаяжонланиб кетиш);
   

1. 
   - қон-томир эпилепсияси.
   

1.1.2.Мияда қон айланишининг ўткир бузилишлари (МҚАЎБ)
Мияда қон айланиши ўткир бузилишининг клиник аломатлари қуйидаги белгилар билан характерланади.

1. 
   одатда касаллик тўсатдан ёки шиддат билан бошланади (айниқса бу геморрагик ва ишемик инсультлар учун хос);
   

1. 
   миянинг ёки пардалари зарарланишининг клиникаси дастлабки дақиқаларда ёки соатларда яққол рўёбга чиқади;
   

1. 
   мия зарарланишининг ўчоқли симптоматикаси бирорта артериал бассейннинг ёки йирик мия артериясининг қон билан таъминланиши зонасига мос келади.
   

Умуммия симптомлари бош оғриши, бош айланиши, қусиш, кўнгил айнаши, кўз олдида парда пайдо бўлиши, умумий беҳоллик, ҳушдан кетиш билан тавсифланади. Хуш бузилишининг даражаси Глазго шкаласи бўйича баҳоланади (тебранишлар 3 дан 15 баллгача 1-жадвалга қаранг).
1-жадвал