Қарақалпақ халық ертеклери

Ақыл-нәсият қосықлары

Аз ӛмир қараңғы үйдиң шамындайсаң, Қуўарсаң алма ағаштың бағындайсаң, Туўмақ жоқ бир ӛлген соң еки қайта, Басыңа мийўе жемис салалмайсаң, Дүнья сонда сынап селкилдеп,

Қолымнан сыпқанаған сабындайсаң, Үзилип, мийўең писип жақынласа, Егинниң тасып жүрген баўындайсаң, Ҳәл кетип ӛлериңди қайғырмайсаң, Айтарым усы бастан сыйласып ӛт.

Ӛлген соң бир-бириңе табылмайсаң, Отындай найзағайдың жарқылдайсаң, Гей биреў ашық кеўил аңқылдаған,

Кисиниң киши пейил ең жақсысы, Кӛргенде аманласып жалтылдаған, Белгили бес енеден жаман киси,
Таўдан тас қулағандай тарсылдаған, Ғаз мойын бота тирсек боз бала кӛп, Кийиздей шала басып қарымаған.

Үстине еки кийим таўып кийсе,

Сол қайтып тозбастайын арсылдаған, Кӛзи кӛркем биреўдиң кеўли жасық, Қудықтай кӛкиреги аршылмаған,
Бар жәми елимиздиң ладан болды. Не қалды бизиң сӛзден айтылмаған, Айтылып атасынан туўар барма,
Суўырдан тышқан туўды саңқылдаған, Ғарға менен ғаз ойнаса жараспайды, Ғарғадан ғарға туўды ғарғылдаған.
Атасы мылтық атқан оқ жонады, Ҳәр жерге ис қылады аршынлаған, Анасы үлги кӛрген тон пишеди,
Жолы бар ҳәр нәрсениң саңқылдаған, Буйрықтан деген сӛз бар буйрық туўар, Қыйықтан деген сӛз бар қыйық туўар, Шешеси қыдырымпаз болып қылыңласа, Баласы қуйттайынан бузық болар,
Ӛскенде усы бала ӛсек тасып, Арасын ағайинниң суўық қылар,
Кемирип жеп жүргенде қуў дизесин, Бетинен дозақ оты быжып турар, Базы биреў атасынан асып туўар, Базы биреў анасынан жасық туўар, Анасы не жаман менен кеўиллес боп, Баласы соның ушын пасық туўар,
Тегине тартпайтуғын адам болмас, Адамнан еки аяқлы адам туўар,
Заманнан заман ӛтип, заман күтип, Заманнан неше түрли заман туўар.

Ҳәзил-дәлкек қосықлары Дәрбийке

Дәрбийке қыз қара талдың астында, Мамут бала Дәрбийкениң қастында, Үш ақсақал Дәрбийкениң дәстинде, Боқлықтай пуш болып қайтты яранлар.

Ат шапқаным Тазқараның даласы,

Шашбаў жойтқан маңлайыңның қарасы, Алып кеткен Бәйекениң баласы,
Шашбаўыңды соннан сора Дәрбийке.