Algebraik amalga nisbatan neytral, yutuvchi va simmetrik elementlar Rеjа



Download 102,2 Kb.
bet5/9
Sana10.07.2022
Hajmi102,2 Kb.
#769390
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
algebraik amalga nisbatan neytral yu

3-Misol. Uch o’lchamli R3 fazoda vektorlar to’plami qo’shish amaliga nisbatan gruppa tashkil qiladi. Haqiqatdan, a=(a1, a2, a3) b=(b1, b2, b3) vektorlar yig’indisi a+b=(a1+b1, a2+b2, a3+b3) bo’lib, a+b=b+a ekani ko’rinib turibdi. Bu qo’shish amalining kommutativligini bildiradi. a, b, cR3 vektorlar uchun qo’shish amali assosiativlik xossasiga ega, ya’ni: (a+b)+c=a+(b+c). Haqiqiqatdan, (a+b)+c=(a1+b1, a2+b2,a3+b3)+(c1,c2,c3)=((a1+b1)+c1, (a2+b2)+c2, (a3+b3)+c3)= (a1+(b1+c1), a2+(b2+c2), a3+(b3+c3))=(a1, a2, a3)+(b1+c1, b2 + c2, b3+c3) =a+(b+c).
R3 da qo’shish amaliga nisbatan neytral element  bo’lib, u nol vektor deyiladi: =(0,0,0). a vektorga simmetrik vektor - a bo’lib, u qarama-qarshi vektor deyiladi:
-a=(-a1, -a2, -a3).
4-Misol. aZ, bZ ko’rinishdagi sonlar to’plami qo’shish amaliga nisbatan gruppa tashkil etadi.
Haqiqatdan, bu to’plamda ikki a1 b1 va a2 b2 sonlarning yig’indisi qo’yidagicha aniqlanadi:
.
a1+a2Z, b1+b2Z, bo’lgani uchun, bu yig’indi Z( ) to’plamga tegishli bo’ladi.
5-misol. Natural sonlar to’plami N ko’paytirish amaliga nisbatan gruppa tashkil etmaydi. Chunki, bu amalga nisbatan kommutativlik va assosiativlik xususiyatlari o’rinli va natural element 1 mavjud bo’lgani bilan a>1 sonlar uchun simmetrik element mavjud emas. Chunki .
6-misol. m catrli n ustunli matritsalarning M to’plami matritsalarni qo’shish amaliga nisbatan gruppa tashkil etadi. m satrli va n ustunli matritsa deb qo’yidagi jadvalga aytiladi:
.
Bunda m=n bo’lishi mumkin. U holda kvadrat matritsa hosil buladi. Ikkinchi bir B matritsa ham berilgan bo’lsin.
.
A va B matritsalarning yig’indisi A+B deb quyidagi C matritsaga aytiladi:
.
Matritsalarni qo’shish amali quyidagi xossalarga ega.
1 A+B=B+A (Kommutativlik xossasi)
2 A+(B+C)=(A+B)+C (Assositivlik xossasi)
3 Har qanday m satrli n ustunli A va B matritsalar uchun shunday X m satrli va n ustunli matritsa mavjudki, uning uchun A+X=B tenglik o’rinli (teskari amalning mavjudligi) bu xossalarni osongina isbotlash mumkin. A matritsaga qarama-qarshi matritsa deb, -A matritsaga aytiladi:
.
Nol matritsa deb quyidagi matritsaga aytiladi:
.
Endi m satrli va n ustunli matritsalar to’plami matritsalarni qushish amaliga nisbatan gruppa tashkil etishini ko’rsatamiz.

  1. M to’plamda qo’shish amali asosisiativ (2 xossa).

2. M to’plamda neytral element mavjud u nol matritsa bo’ladi.
3. Har bir A matritsa uchun –A simmetrik matritsa mavjud, ya’ni A+(-A)=0.
Demak, M to’plam gruppa tashkil etadi.
Gruppaga ikkinchi xil ta’rif ham berish mumkin.

Download 102,2 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish