8 боб Ўзбекистон иқтисодиётининг ҳудудий таркиби

Фарғона иқтисодий раёни маъмурий жиҳатдан Фарғона, Андижон ва Наманган вилоятларини ўз ичига олади. Майдони 19,2 минг кв. км га тенг бўлиб, бу республика ҳудудининг 4,3 фоизини ташкил этади. 2017-йил бошида иқтисодий раёнда 9179,7 минг киши истиқомат қилиб, бу мамлакат аҳолисининг 28,6 фоизини ташкил этади.
Фарғона иқтисодий раёнида ер-сув ва минерал хом ашё ресурслари ғоят чекланган, аммо минтақа меҳнат ресурсларига бой ва мамлакат аҳолисининг энг зич жойлашган ҳудуди ҳисобланади. Раённи ривожлантиришнинг асосий йўналиши мавжуд қишлоқ хўжалиги ресурслари хом ашёси (пахта, мева, сабзавот, пилла)га мўлжалланган меҳнатталаб ишлаб чиқариш тузилмасини барпо этишдан иборат. Қишлоқ хўжалиги асосан пахтачиликка ихтисослашган (ялпи пахта ҳосилининг 26 фоизи). Раёнда ипакчилик, кимё саноати (минерал ўғитлар ишлаб чиқариш), нефтни қайта ишлаш (Фарғона, Олтиариқ), бутун Марказий Осиёда ягона бўлган енгил автомобил ишлаб чиқарадиган «ГМ-Узбекистан» қўшма корхонаси муҳим аҳамиятга эгадир.
2016-йилда Фарғона иқтисодий раёнида Ўзбекистонда ишлаб чиқарилган ЯИМ ҳажмининг 17,1 фоизи, саноат маҳсулоти ҳажмининг 17,4 фоизини ишлаб чиқарди ва бу кўрсаткичлар бўйича Тошкент иқтисодий раёнидан кейин иккинчи ўринда туради. Ялпи қишлоқ хўжалиги маҳсулотидаги салмоғи 26,6 фоизга тенг. Бу кўрсаткич бўйича эса иқтисодий раёнлар орасида биринчи ўринни эгаллайди. Шунингдек, 2016-йилда минтақага чакана савдо айланма ҳажмининг 22,4 фоизи, ишлаб чиқарилган истеъмол молларининг 22,9 фоизи, қурилиш ишларининг 16,5 фоизи, асосий капиталга киритилган инвестицияларнинг 14,0 фоизи, иқтисодиётда банд бўлганларнинг 28,3 фоизи ҳамда республика ташқи савдо айланмасининг 12,7 фоизи тўғри келди.
Жиззах – Сирдарё иқтисодий раёни республиканинг марказий қисмида жойлашган бўлиб, у маъмурий жиҳатдан Жиззах ва Сирдарё вилоятларини ўз ичига олади. Майдони 25,6 минг кв. км га тенг бўлиб, республика ҳудудининг 5,7 фоизини ташкил этади. 2017-йил бошида минтақада 2104,1 минг киши ёки мамлакат аҳолисининг 6,5 фоизи истиқомат қилди.
Мирзачўл ва Жиззах чўлларини ўзлаштириш муносабати билан бу раён жадал ривожланди ва муайян хўжалик мустақиллигига эга бўлди. Мамлакатда пахта етиштирувчи йирик раён ҳисобланади (ялпи ҳосилнинг 25 фоизи). Раён саноати шаклланиш босқичида, унинг тузилмасида пахта тозалаш саноати ва иссиқлик энергетикасининг ҳиссаси катта. Жиззах чўлини янада ўзлаштириш раён ривожининг асосий омилларидан бири ҳисобланади. Саноат-фуқаролик қурилиши учун ер ресурсларининг кўплиги, қулай иқтисодий-географик ва транспорт шароитлари, Тошкент, Фарғона, Самарқанд – Қашқадарё иқтисодий раёнларига қўшнилиги бу ерда ишлов берувчи саноат корхоналарини жойлаштириш, аҳолини зич жойлашган ҳудудларидан кўчириб келтириш, истиқболда эркин иқтисодий зонани ривожлантириш имкониятларини беради.
2016-йил минтақа Ўзбекистонда ишлаб чиқарилган ЯИМнинг 4,6 фоизини, саноат маҳсулоти ҳажмининг 4,9 фоизини, қишлоқ хўжалиги маҳсулотининг 8,9 фоизини, асосий воситаларга киритилган инвестицияларнинг 5,0 фоизини, қурилиш ишларининг 4,8 фоизини берди.
Шунингдек, мамлакатда ишлаб чиқарилган истеъмол молларининг 5,1 фоизи, чакана товар айланма ҳажмининг 5,1 фоизи ҳамда республика ташқи савдо айланмасининг 1,8 фоизи ушбу минтақа ҳиссасига тўғри келади.