5A111201 – O‘zbek tili va adabiyoti Magistr akademik darajasini olish uchun yozilgan dissertatsiy a ilmiy rahbar: Filologiya fakultetining o‘zbek tili va adabiyoti kafedrasi dotsenti Boltayev M. Samarqand 2022

Foetika. (Yun.phonetika – tovushga oid < phone - tovush). 1. Tilshunoslikning nutq tovushlarining hosil bo‘lish usullrini va akkustik xususiyatlarini; bo‘gʻin, nutqning pauza bilan ajraluvchi qismalri va sh.k. o‘rganuvchi bo‘limi. Tilning tovush tarkibini o‘rganishda o‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga ko‘ra fonetikaning quyidagi turlari farqlanadi: 1) u m u m i y f o n e t i- k a; 2) t ar i x i y f o n e t i k a; 3) q i y o s i y f o n e t i k a; 4) e k s p e r i m e n - t a l f o n e t i k a. 2. Ma ‘lum tilga xos tovushlarning artikulatsion (fiziologik) va akustik xusisiyatlari, muayyan tilning fonetik tuzilishi: O‘zbek tili fonetikasi. Rus tili fonetikasi [ 59. 122-b].
Morfologiya (yun. morphe – shakl + logos – ta’limot). 1. So‘z shakllari haqidagi grammatik ta’limot. Morfologiya sintaksis bilan birga grammatikani tashkil atadi: O‘zbek tili leksikologiyasi va marfolagiyasi. 2. Tilning morfologok qurilishi: O‘zbek tilining leksikasi va morfologiyasi [ 60. 66-b].
Sintaksis. (yun. syntaxis - tuzish). 1. Grammatikaning o‘zaro bogʻlanishli nutq qurilishini o‘rganuvchi bo‘limi. Bo‘lim ikki asosy qismdan iborat: 1) so‘z birikmalari haqida ta’limot qismi (so‘z birikmalari sintaksisi); 2) gap haqida ta’lomot qismi (gap sintaksisi) [ 60. 89-b].
Suffiks. (lot.suffixus – qadalgan, qoqilgan). So‘zda uning oxiriga qo‘shiladigan affiks [60. 95-b].
Termin. (lot. terminus – chek, chegara chegara belgisi). Fan, texnika va boshqa sohaga oid narsa haqidagi tushunchani aniq ifodalaydigan, ishlatilish doirasi shu soha bilan chegaralangan so‘z yoki so‘z birikmasi; atama. Terminlar bir ma’noli bo‘lishi, ekspressivlik va emotsinalikka ega bo‘lmaslik kabi belgilari bilan ham umumiste’moldagi so‘zlardan farqlanadi. Masalan; lingvistik terminlar: gap, ega, ot, son, tovush...; geometriyaga oid terminlar: aylana, uchburchak...; fizikaga oid terminlar: jism, bosim, harakat, maydon; kimyoga oid terminlar: suv, kumush, ishqor, tuzlar va b [ 50. 104-b].