14-mavzu. Ishlab chiqarish omillari bozori

Daro
Davla
t 
E 
A
'
 
B
'
 
C
'
 
D
'
 
Q, 
Sot
M
C 
M
R 
M
R, 

---

R
1
·(1+
r
)=
R
2
. (2) 
yoki 
I
·(1+
r
)·(1+
r
)=R
2
, 
I
·(1+
r
)
2
=R
2
. (3) 
Bir yillik investitsiyaning qiymati yilning oxiriga kelib quyidagini tashkil qiladi, (1) dan 
foydalanib quyidagini yozamiz:
 
(4) 
Ikkinchi yil uchun esa 
(5)
 
Ixtiyoriy t yil uchun kapitalning qiymati quyidagicha aniqlanadi: 
 
Jamg’arma va vaqt bo’yicha chekli tanlash normasi. 
Insonlar joriy va 
kelajakdagi iste’molni bir-biri bilan solishtirib, jamarish to’g’risida qaror qabul qiladilar. 
Odatda shaxs kelajakda ko’proq iste’mol qilish uchun bugungi kundagi bir so’mlik 
iste’molidan voz kechadi. Masalan, shaxsning bir yillik daromadi 100 ming so’m bo’lsin. 
Agar u ushbu daromadini joriy yilda to’liq iste’mol qilsa, uning jamg’armasi nolga teng 
bo’ladi. Shaxs ushbu daromadidan 10 ming so’mini jamg’aradi (10 ming so’mlik joriy 
iste’moldan voz kechadi), agar u kelajakda 10 ming so’mdan ko’proq iste’mol qilish 
imkoniyatiga ega bo’lsa, masalan 15 ming so’mlik. U holda uning vaqt bo’yicha chekli 
tanlash normasi 
MRTP
quyidagicha aniqlanadi:
MRTP
- vaqt bo’yicha chekli tanlash normasi, bu shaxsning umumiy tushum 
darajasi o’zgarmagan sharoitda bir birlik joriy iste’moldan voz kechish hisobiga 
bo’ladigan kelajakdagi qo’shimcha iste’mol qiymati bo’lib, u shu voz kechilgan birlik 
iste’molni qoplash uchun etarlidir.
Vaqt bo’yicha tanlash investitsiya qo’yishga jamg’arma orqali ta’sir qiladi. Lekin, 
joriy iste’mol hisobidan jamg’armani xohlagancha oshirish mumkin emas. Nega deganda, 
umumiy daromad cheklangan. Jamg’arma umumiy daromaddan iste’molni ayrilganiga 
teng.
S=I-C
, 
bu erda 
S
- jamg’arma; 
I
 
- umumiy daromad; 
C 
- iste’mol. 
Ma’lumki foiz stavkasi 
(
i
)
qancha yuqori bo’lsa, jamg’arishga moyillik shuncha 
yuqori bo’ladi va aksincha.