14-mavzu. Ishlab chiqarish omillari bozori

14.21-rasm. Qisqa muddatli oraliqdagi investitsiya 
Endi chekli qoplash normasi koeffitsienti r ni va ssuda foiz stavkasi i bilan 
taqqoslaymiz (14.2-jadval). 
∙100 % 
14.2-jadval 
Bir yillik qo’yilgan investitsiyaning chekli oqlash normasi 
Sotish 
quvvati, kg
r
 - chekli oqlash 
normasi, %
Ssuda foizi 
stavkasi 
i
, % 
Investitsiyani chekli 
sof oqlash normasi 
(
∆r
), % 
1000 
15,0
 
10,0 
5,0 
2000 
12,5 
10,0 
2,5 
3000 
10,0 
10,0 
0,0
4000 
7,5 
10,0 
-2,5 
5000 
5,0 
10,0 
-5,0 
Sotish masshtabi oshishi bilan o’zini oqlash normasi 15 foizdan 5 foizga tushadi. 
i
=
r
bo’lganda, investitsiyadan olinadigan daromad maksimallashadi, ya’ni sotish hajmi 3000 
kilogrammga etadi. Ushbu vaziyat 14.22-rasmda keltirilgan.
0 
20 
40 
60 
80 
100 

---

 
14.22-rasm. Chekli oqlash normasi va ssuda foizi stavkasi dinamikasi 
Ssuda foizi stavkasi o’zgarmas bo’lib 10% ga teng bo’lgani uchun, uning chizig’i 
abtsissa o’qiga parallel joylashadi. Chekli oqlash normasi do’konlarning sotish quvvatiga 
qarab o’zgaradi, ya’ni 
r 
sotish masshtabi oshishi bilan pasayib boradi. 
Chekli oqlash normasi chizig’i investitsiyaga bo’lgan talab chizig’ini ifodalaydi. 
Talab chizig’idan ko’rish mumkinki, foiz stavkasi qancha yuqori bo’lsa, kapitalga bo’lgan 
talab shuncha kam va aksincha, foiz stavkasi qancha past bo’lsa, kapital mablag’ga 
bo’lgan talab shuncha yuqori bo’ladi. Foydani maksimallashtiradigan sotish hajmi 
i 
= 
r

bo’lganda 3000 kilogrammga teng bo’ladi.