14-mavzu. Ishlab chiqarish omillari bozori

W
0
 
E
1
 
E
2
 
S 
D
D
1
 
L 
L 
Iqt
A 
B 
C 
D
 
F 
60 

---

14.20-rasm. Daromadlarni qayta taqsimlanishi natijasida Lorents egri chizig’ining siljishi 
I
jtimo
iy 
sug’u
rtalas
h 
dastu
riga 
ko’ra 
nafaq
axo’r
lar, 
aholi
ning 
ishga 
yaro
qsiz 
bo’lg
an qismi, boquvchisini yo’qotgan oila, nogironlar ijtimoiy sug’urtalanadi.
Davlatning aholini ijtimoiy himoya qilish dasturi bo’yicha ko’p bolali oilalarga 
yordam beriladi, oziq-ovqat mahsulotlari ajratiladi va boshqa har xil imtiyozlar 
belgilanadi. 
Davlatning daromadlarni qayta taqsimlash siyosati natijasida Lorents egri chizig’i 
to’g’rilanib 0F chizig’i tomonga siljiydi, ya’ni Lorents egri chizig’i 0 ABC D F holatdan 0 
A’B’C’D’F’ holatga siljiydi (14.20-rasm). 
Daromadlarni qayta taqsimlash siyosati istiqbolda o’zini samarasini beradi. Nima 
uchun deganda, kam ta’minlangan aholi o’qish, bilim olish imkoniyatiga ega bo’ladi va 
ular kelajakda jamiyat taraqqiyotiga o’z hissalarini qo’shadilar.
14.3.Asosiy va aylanma kapital mablag’lar 
Kapital -
bu uzoq muddatli oraliqda ishlatiladigan ishlab chiqarish resursi bo’lib, 
uning yordamida uzoq vaqt davomida mahsulot ishlab chiqariladi.
Kapitalning ikki xil turi mavjud: asosiy kapital (uzoq muddatda foydalaniladigan 
uskuna, texnologik liniya, bino, qurilma); aylanma kapital (har bir ishlab chiqarish tsiklida 
o’z qiymatini tayyor mahsulot qiymatiga o’tkazadigan ishlab chiqarish resurslari, xom 
ashyo, materiallar, yarim fabrikatlar va hokazolar). Asosiy kapitaldan uzoq muddatda 
foydalaniladi va u o’z qayta takror ishlab chiqaradi, ya’ni u ishlatilishi davomida o’z 
qiymatini ma’lum qismini mahsulot qiymatiga o’tkazadi. 
Kapitaldan foydalanish davomida u ham ma’naviy, ham jismoniy eskiradi. Jismoniy 
eskirish - bu kapitalning vaqt o’tishi bilan ishga yaroqsiz bo’lishi bo’lsa, ma’naviy eskirish 
uning unumdorligining kamayishi, ya’ni yangi ishlab chiqarilgan zamonaviy uskunalarga 
qaraganda unumdorligining pastligi, yoki umuman barcha ko’rsatkichlari bo’yicha 
(mahsulot sifati, foydalanishga qulayligi) yangi uskunadan orqada qolganligidir.