14-mavzu. Ishlab chiqarish omillari bozori

Misol 1
. Fermer xo’jaligida bug’doy etishtirish funktsiyasi quyidagi ko’rinishga 
ega:
 
Q = 400·
x 
- 2·
x
2
. 
Q - bug’doy ishlab chiarish hajmi er maydoni 
x
ga bog’liq. Bir tsentner bug’doyning 
narxi 20 so’m. Agar fermerning er maydoni 30 gektar bo’lsa, u er egasiga qancha 
miqdorda renta to’laydi? Agar foiz stavkasi bir yilda 10% bo’lsa, bir gektar er narxi necha 
so’mga teng bo’ladi?
Echish
. Ma’lumki, raqobatlashgan bozorda resurs (ya’ni, er) narxi uning pulda 
ifodalangan chekli mahsulotiga teng, ya’ni: 
Erning puldagi chekli mahsuloti: 
MRP =8000 - 80·X. 
Er maydoni 30 gektar bo’lgani uchun: 
MRP = 8000 - 80·X = 8000 – 80 · 30 = 8000 – 2400 = 5600 so’m 
Demak, fermer har bir gektar er uchun 5600 so’m renta to’laydi.
Fermerning umumiy daromadi: 
R = (400·X - 2·X
2
)·20 = 204000.
Er narxi=ijara to’lovlari/Foiz stavkasi=5600/0,1=56000 so’m bir gektari uchun. 
Qisqacha xulosalar
Bu bo’lim ishchi, yer va kapitalning ulushini ishlab chiqarish jarayonida qanday 
ajratib berilishini tushuntirib beradi. Bu fikr 
taqsimotning neoklassik nazariyasi 
sifatida 
rivojlantirildi. Yangi klassik fikrga ko’ra, mahsulotning har bir omiliga to’langan miqdor 
o’sha fikr uchun ta’minlov va talabiga bog’liqdir.
Talab esa o’z navbatida o’ziga xos omilning ozgina mahsuldorligiga bog’liqdir. 
Tenglanishda, mahsulotning har bir omili tovarlar va xizmat ko’rsatish mahsulotiga uning 
ozgina ulushining qadrini ishlab topadi.
Hattoki shu qatlamda, siz bu savolga javob berishda quyidagicha boshlash mumkin. 
Nima uchun kompyuter dasturlovchilar gaz xodimlaridan ko’ra ko’proq pul ishlab topadi?
Buning sababi shuki dasturlovchilar yuqoriroq bozor bahosini ishlab chiqara oladi 
gaz xodimidan ko’ra. Odamlar yaxshi kompyuter o’yini uchun yaxshi pul to’lashga xohish 
bildirishadi lekin ular o’zlarining yorilgan gaz trubalariga esa kam pul to’lashga xohish 
bildirishadi. Bu ishchilarning oylik maoshi ular ishlab chiqaradigan tovarlarning bozor 
narxlariga ta’sir qiladi. Agar odamlar

---

Nazorat savollari
1. Mehnat bozoridagi ikki tomonlama Monopoliya
2. Ish haqi stavkalari differentsiatsiyasi
3. Iqtisodiy renta
4. Nominal va real daromadlar
5. Daromadlarni differentsiatsiyalashuvi
6. Daromadlarni qayta taqsimlash siyosati
7. Djin koeffitsienti
8. Qiymatni diskontirlashning mohiyati va ahamiyati nimada?
9. Loyihalarni baholashda inflyatsiyaning ta’siri qanday hisobga olinadi?
10. Yer bozorining o’ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat?
11. Yerning narxi qanday hisoblanadi?
12. Yer rentasiga izoh bering.