14-mavzu. Ishlab chiqarish omillari bozori

A
” daromad turiga qaraganda “
V
” daromad turini tanlashi yaxshiroq bo’lardi. Foiz 
stavkasi 15% va undan yuqori bo’lganda, “
A
” daromad turi “
V
” daromad turiga nisbatan 
yaxshiroq bo’lar edi.
Bu erda asosiy sabab, “
A
” daromad qiymati “
V
” daromadga qaraganda kam bo’lsa 
ham, u tezroq to’lanadi. 
14.3. Investitsiyani hisoblashdagi diskontirlangan qiymat 
 
Investitsiya qo’yishdan maqsad, kelajakda olinadigan daromadlarni va qilinadigan 
harajatlarni solishtirish orqali loyihaning qiymatini baholash mumkin bo’ladi. 
Investitsiyani baholashda sof keltirilgan qiymat mezoni (NPV) ishlatiladi. Bu mezonga 
ko’ra, agar olinadigan daromad investitsiyaga sarflanadigan harajatdan yuqori bo’lsa, 
investitsiya amalga oshiriladi.
Faraz qilaylik, investitsiya hajmi boshlang’ich ishlab chiqarish yili uchun (
t = 0
) I ga teng; 
R
t
, C
t
- kutiladigan 
t 
–yildagi (
t =
1,2,, ... ,T) daromadlar va harajatlar. U holda sof 
keltirilgan qiymat quyidagiga teng: 
bu erda 
i
 
- diskont normasi (harajatlarni bir vaqtga keltirish normasi). Diskont 
normasi 
i 
foiz stavkasi yoki boshqa bir stavka bo’lishi mumkin. 
T
 
– loyihani faoliyat 
ko’rsatish muddati. 
Ba’zi hollarda diskont normasini asosiy kapitalga qo’yilgan alternativ harajat 
sifatida qarash mumkin. 

---

Agar NPV > 0 bo’lsa, investitsiya o’zini oqlaydi, ya’ni keltirilgan foyda qo’yilgan 
investitsiya qiymatidan katta. Agar NPV < 0 bo’lganda investitsiya o’zini oqlamaydi.
Loyihaning ishlash muddati cheksiz bo’lganda (t
), sof keltirilgan qiymat 
quyidagicha hisoblanadi: