G. Gutlyýew Awtomatlaşdyrylan taslama düzmegiň ulgamlary Системы Автоматизированного проектирования

1.3. Taslama düzmek prosesiniň düzüm bölekleri.
Taslama düzmek, proses hökmünde, stadiýalara, tapgyrlara, taslama proseduralaryna we amallara bölünýär.

Çylşyrymly ulgamlar taslanan döwründe taslamadan öňki barlaglar, tehniki ýumuş we tehniki teklip, eskiz, tehniki, işçi taslamalar, synag we amala aşyrylma stadiýalaryny tapawutlandyrýarlar.

Taslamadan öňki barlaglar, tehniki ýumuş we tehniki teklip stadiýalarynda: täze önümleri almak, senagatyň berlen ýa-da gatyşyk pudaklaryndaky ylmy-tehniki ösüşler, bar bolan resurslar boýunça maglumatlaryň öwrenilmegi esasynda, tehniki obyektiň niýetlenmesini, ony gurmagyň esasy prinsiplerini kesgitleýärler we obýekte taslama duzmek üçin tehniki ýumşy (TÝ) formulirleýärler. Bu stadiýalary, başgaça, ylmy-barlag işleriniň stadiýalary diýip hem atlandyrýarlar.

Eskiz taslama stadiyasynda (başgaça, tejribe konstruktorçylyk işleriniň

(TKI) stadiyasy ) geljekdäki obyektiň funksionirlenmeginiň korrektligi (boljak zatdygy), esasy prinsipleriniň hem-de yagdaylarynyň amala aşjakdygy barlanyar we onuň taslamasy döredilyär.

Tehniki taslama stadiyasynda tehniki çözgütler hemme taraplaýyn anyklanylýar hem-de detallaşdyrylýar we önüm döredilýär.

Işçi taslama stadiýasynda önümi taýýarlamak üçin hemme zerur resmileşdirmeler ýerine ýetirilip, önümiň ýa-da onuň barlag partiýasynyň synag nusgasy barlanýar. Synag edilmegiň netijeleri boýunça, taslama resminamalaryna zerur düzedişler girizilýär, ondan soň, önüm saýlanan kärhanada önümçilige göýberilýär, ýagny, önümiň taslamasy amala aşyrylýar.

Taslama düzmegiň tapgyry-taslama düzmek prosesiniň bölegi bolmak bilen, bir ýa-da birnäçe uyerarhik derejelere we aspektlere degişli obýektiň beýan edilmesini öz içine alýar. Köplenç, tapgyrlaryň atlary degişli uýerarhik derejeleriň we aspektleriň atlary bilen gabat gelýärler. Meselem, tehnologik proseslere taslama düzmekligi - bu prosesiň prinsipiýal shemasyny işläp taýýarlamak, marşrutlaýyn tilsimatlar, operasion tilsimatlar hem-de programmalaýyn dolandyrylýan tehnologik enjamlar üçin dolandyryjy informasiýalary magnit disklerinde almak ýaly tapgyrlara bölýärler.

Taslama düzmegiň tapgyrynyň düzüm böleklerini taslama proseduralary diýip atlandyrýarlar. Taslama prosedurasy-ýerine ýetmesi taslama çözgüdini almak bilen tamamlanýan tapgyryň bölegidir. Her bir taslama prosedurasyna, şu proseduranyň çäginde çözülýän käbir taslama meselesi degişlidir. Taslama prosedurasynyň düzümine girýän, taslama prosesiniň has ownuk böleklerine- taslama amallary diýilýär.

Taslama proseduralaryna mysallar: önümiň çyzgysyny resmileşdirmek; güýçlendirijiniň parametrlerini hasaplamak; hereketlendirijiniň tipli konstruksiýasyny saýlamak we ş.m.

Taslama amallaryna mysallar: çyzgynyň çarçuwasyny çyzmak; güýçlendirijiniň statik ýagdaýyny beýan edýän algebraik deňlemeler ulgamyny çözmek we ş.m.