Ўзбекистонда хотин-қизлар ҳУҚУҚларини таъминлашнинг ташкилий-ҳУҚУҚИЙ

Кутилаётган самаралар
Ўйлаймизки, юқорида келтирилган тавсиялар қуйидагиларга хизмат қилади:
1. Хотин­қизларнинг ижтимоий ва иқтисодий ҳуқуқлари тўғрисидаги қонунчиликнинг 
Хотин­қизлар ҳуқуқлари камситилишининг барча шаклларига барҳам бериш тўғ ри­
си даги конвенция ва Ўзбекистон Республикаси томонидан ратификация қилинган 
бош қа асосий халқаро­ҳуқуқий ҳужжатларга мувофиқлаштириш;
2. Ижтимоий ва иқтисодий ҳуқуқлар соҳасида хотин­қизларнинг камситилишининг 
олдини олишга ёрдам берадиган ишончли ҳуқуқий асосни шакллантириш;
3. Хотин­қизлар ҳуқуқлари камситилишининг барча шаклларига барҳам бериш тўғ ри­
сидаги конвенциянинг 15­моддаси 3­бандида хотин­қизларнинг ҳуқуқларини чек­
лашга қаратилган ҳар қандай ҳуқуқий шартнома ва бошқа ҳар хил хусусий ҳуж жат­
лар ҳақиқий эмас деб ҳисобланиши кўрсатилган қоиданинг миллий қо нун чи ликда 
инобатга олиниши;
4. Эркаклар ва хотин­қизларнинг тенг аҳамиятли меҳнат учун тенг ҳақ олиши тамойи­
лини амалга оширишни таъминлаш;
5. Фуқароларнинг ижтимоий ва иқтисодий ҳуқуқларига риоя қилиниши устидан жа­
моатчилик назоратини кучайтириш, бу соҳада хотин­қизларнинг камситилишига 
йўл қўймаслик;
6. Миллий қонунчиликдан ўз болаларига нисбатан ота­оналарнинг тенг ҳуқуқ ва маж­
буриятлари тамойилини бузадиган қоидаларни чиқариб ташлаш;
7. Меҳнат соҳасида хотин­қизлар учун қонунчиликда белгиланган имтиёз ва кафолат­
лар билан аёлларни ишга олганлик ва улар меҳнатидан фойдаланганлик учун иш 
берувчини рағбатлантириш ўртасидаги мувозанатни таъминлаш;
8. Болани парваришлаш таътилидан сўнг узоқ танаффусдан кейин ишга чиққан аёл­
ларнинг касб фаолиятига кўникишини енгиллаштириш;
9. Миллий қонунчиликдан вақтинчалик меҳнатга лаёқатсиз бўлган аёлларнинг нафақа 
олиш ҳуқуқларини чеклайдиган ва шифокорлик сирини ошкор қилмаслик тамойи­
лини бузадиган қоидаларни чиқариб ташлаш;
10. Одам савдосининг олдини олиш;
11. Ижтимоий ва иқтисодий ҳуқуқлар соҳасида хотин­қизларни камситилишдан ҳимоя 
қиладиган амалдаги ҳимоя механизмини, жумладан суд ҳимоясини ҳам қонуний 
мустаҳкамлаш.
12. Хотин­қизларнинг ижтимоий ва иқтисодий ҳуқуқлари соҳасида камситилиши­
нинг олдини олишга қаратилган тавсияларни амалга ошириш, янги қонун ҳуж жат­

---

54 • Ўзбекистонда хотин-қизлар ҳуқуқларини таъминлашнинг ташкилий-ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш
ла рини (қонунлар — «Эркаклар ва хотин­қизларнинг тенг ҳуқуқ ва имконият лари 
тўғрисида», «Миграция тўғрисида», «Одам савдосининг олдини олиш тўғ рисида», 
«Чет эл фуқаролари ва фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг ҳуқуқий ма қо ми тўғ ри­
си да») қабул қилиш, амалдаги қонунларга қўшимча ва ўзгартиришлар ки ри тиш 
(Меҳнат ва Солиқ кодекслари, «Фуқароларнинг давлат нафақа таъминоти тўғ ри­
си да», «Меҳнатни муҳофаза қилиш тўғрисида», «Аҳолининг бандлиги тўғ ри си­
да», «Фуқаролар соғлигини сақлаш тўғрисида» ва бошқалар), амалдаги қо ну ности 
меъёрий­ҳуқуқий ҳужжатларга тузатишлар киритиш ва қатор янги қо ну нос ти 
меъёрий­ҳуқуқий ҳужжатларини ишлаб чиқишни талаб қилади.
Шу билан бирга шуни таъкидлаш лозимки, яхши қонунчиликнинг мавжудлиги, агар 
унинг аниқ бажарилиши таъминланмаган бўлса, муаммоларни ўз­ўзидан ҳал қила олмай­
ди. Тегишли давлат органлари кадрларни танлаш, ўқитиш, малакасини ошириш ва қайта 
тайёрлаш тизимини такомиллаштириш, мансабдор шахслар этикасининг иқтисодий 
стандартларини ишлаб чиқиш ва амалиётга татбиқ этиш, давлат бошқаруви органла­
ри фаолиятининг ошкоралигини таъминлаш, хотин­қизларнинг ижтимоий иқтисодий 
ҳуқуқлари тўғрисидаги қонунчиликка риоя қилиниши юзасидан давлат, парламент ва 
жамоатчилик назоратини кучайтириш, қонунларни бузадиган шахсларнинг жавобгарли­
гини ошириш лозим. Шахсларнинг жавобгарлигини ошириш деганда, хотин­қизларнинг 
ижтимоий иқтисодий ҳуқуқлари тўғрисидаги қонунчиликни, шунингдек, бу соҳада аёл­
ларнинг камситилишига йўл қўймаслик тўғрисидаги қоидаларни бузишда айбдор деб 
топилган шахсларга қўлланадиган санкцияни оширишни эмас, балки жавобгарликнинг 
муқаррарлиги тамойилини таъминлашни ҳам тушуниш керак.

---

Ўзбекистонда хотин-қизлар ҳуқуқларини таъминлашнинг ташкилий-ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш • 55