Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги в. И. Зуев, О. Қодирхўжаев, М. М. Адилов, У. И. Акрамов сабзавотчилик ва полизчилик

Меваларнинг етилиши ва маҳсулотни йиғиш муддатлари. Эртапишар тарвуз ва қовун меваларининг пишиб етилиши мамлакатимиз минтақаларида ҳар хил-июн ойининг иккинчи ярмидан бошланиб, август ойигача давом этади; ўртапишарлариники – июл-августда; қовун ва тарвузнинг кечпишар навлари ҳамда қовоқнинг барча навлари мевалари сентабр-октабр ойларида етилади. Маҳсулот бир ёки бир неча маротаба терилади. Меваларни териш сони ўсимлик тури, нави ва етилиш муддатига боғлиқ. Қовун, тарвуз ва қовоқ мевалари дарҳол истеъмол қилинадиган бўлса, улар тўлиқ етилган вақтида терилади, қўшни вилоят ёки бошқа республикаларга чиқариладиган бўлса, мевалар етилишга бир неча кун қолганда йиғиштирилади. Қишга сақлаш учун эса улар техник етилганида териб олинади. Қовоқ, кечпишар қовун ва тарвуз мевалари қишда сақлашга режалаштирилган бўлса, уларнинг маҳсулоти бир ёки икки марта териб олинади. Қовун ва тарвузнинг эртаги ва ўртапишар навлари маҳсулоти 5-6 марта териб олинади. Одатда, даладаги умумий маҳсулотнинг 15-20 фоизи етилган вақтида меваларнинг биринчи терими ўтказилади. Қовуннинг тезпишар навлари мевалари 7-8, ўртапишарлари ва тарвузнинг эртаги ҳамда ўртаги навлари 10-15 кун оралатиб, кузги-қишки қовунлар ва тарвузнинг кечпишар навлари 2-3 марта териб олинади. Маҳсулот йигилишидан 10-12 кун олдин суғоришлар тўхтатилади, суғориш эгатлари етилганидан сўнг маҳсулот йиғиштирилиб, пайкаллар текисланади.
Қовун меваларининг етилганлиги уларда ўзига хос хушбўй хид бўлиши, меванинг бандидан ажралиши ҳамда пўсти сиртида ҳар бир нав учун хос бўлган ранг ва ранг чизиқларнинг аниқ кўриниши, баъзи навларнинг пўсти майда-майда тўр чизиқлар билан қопланишига қараб аниқланади.
Тарвуз етилганда мева ёнидаги барг қўлтиғидан чиққан жингалаклар қуриб қолади; пўстининг расми яна ҳам аниқ кўринади ерга тегиб турган қисми сарғаяди. Чертиб кўрилганда бўғиқ, эзиб кўрилганда эса ғирчиллаган товуш эшитилади; етилган мева анча оғир, ўта пишиб кетса, аксинча, енгил бўлиб қолади. Йирик мевали қовоқлар пишганда ранги ўзгаради, мева банди қуриб пўкаклашади, мускат қовоқлари меваларининг эса қобиғи ранги ўзгариб, расмлари яққол кўринади.
Маҳсулотни механизатсия ёрдамида йиғишда УПВ-8, ПБВ-4 русумли меваузғич ва мева йиғич механизмалари орқали қўлда бажариладиган ишларни қисқартириш мумкин. Ўзбекистонда бу технологияни уруғлик учун етиштирилган қовун, тарвуз, қовоқ, озиқ-овқат учун экилган қовоқ ва тарвуз маҳсулотини сўнгги терими пайтида қўллаш мумкин.
Меваларни қўлда теришни енгиллаштириш учун ПОУ-2, ўзиюрар шасси Т-16, транспортер ТН-12, ТШП-25 каби қўшимча платформа ва универсал мосламалардан фойдаланилади.
№10 АМАЛИЙ МАШҒУЛОТ