Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги в. И. Зуев, О. Қодирхўжаев, М. М. Адилов, У. И. Акрамов сабзавотчилик ва полизчилик

Олинган уруғларга ишлов бериш ва сақлаш. Ўзбекистонда полиз экинларининг уруғларини офтобга ёйиб қўйиб, ҳавода қуритиш кўпроқ расм бўлган. Бунда уруғлар рангли металл тўр тутилган ёки устига сийрак қоп матоси, брезент тортилган ғалвирларга 10-15 см қалинликда ёйиб тўкилади ва вақт-вақти билан аралаштириб турилади. Қовун ва қовоқ уруғлари намлиги – 13% га, тарвуз уруғлари эса 14% га келгунча қуритилади. Буларни 7-8% гача узилкесил қуритиш ишлари иссиқ ҳаво бериб турадиган қуриттичларда ўтказилади.
Қовун ва бошқа полиз экинларининг уруғлари ўз унувчанлигини 6-7-йил ва бундан кўра узоқроқ вақт мобайнида сақлаб тура олади. Бироқ, юқори экинбоплик сифатларини қовун уруғлари 18 ой сақлайди, лекин бир-йил сақлаб қўйилган уруғлар ҳаммадан кўп маҳсулот беради ва бунда меваларнинг сифати ҳам юқори бўлиб чиқади. Уруғларнинг сақланиш муддати узайган сайин таркибидаги оқсил камайиб, нам ютиш суръатлари сусаяди, бўртиш даври чўзилади, уруғларнинг экинбопшик сифатлари ёмонлашади. Уруғлар 5-6-йил сақлаб қуйиладиган бўлса, тўла қимматли маҳсулот бера олмайди.
Уруғларнинг нечоғлик узоқ сақлана олиши уларнинг намлиги ва қандай шароитларда турганига боғлиқ. Сақлашга қўйилган қовун ва бошқа полиз экинларининг уруғларида намлик 7% ва бундан кўра камроқ, омбор ҳавосининг нисбий намлиги 30-40% ва ҳарорати 0 дан -2°С гача бўлиши керак. Ҳароратнинғ юқори бўлиши уруғларга юқори ҳаво намлигидан кўра камроқ салбий таъсир ўтказади, чунки ҳаво намлиги юқори бўлганида уруғларнинг намлиги ҳам ортиб боради. Чунончи, ҳаво нисбий намлиги 40% дан 80% га қадар ортганида уруғларнилг намлиги 6,2-7,3% дан 12,4-15,2% гача ортади. Бу эса нафас олиш ва гидрофил жараёнларнинг кучайишига олиб келади, натижада уруғларнинг ҳаётчанлиги пасаяди. Шунинг учун уруғларни ҳаво кирмайдиган герметик идишларда сақлаш яхши натижалар беради. Оғзи маҳкам ёпиладиган шиша идишларда полиз экинларининг уруғлари унувчанлигини 18-20-йил давомида юкори даражада сақлаб туради.

13-Боб. БОДРИНГ ВА ҚОВОҚЧАЛИ САБЗАВОТ ЭКИНЛАР (ҚОВОҚЧА, ПАТИССОН)