Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

фанидан қисқача глоссарий


Англаш – олам манзарасининг мазмун-моҳиятини, воқелик фактларини идрок этиш, воқеа-ҳодисаларнинг юзага келиш сабабларини ҳис қилиш, ўрганиш, билиш ва тушуниш. Бу эса когнитив тилшуносликнинг мазмун мундарижасини аниқ белгилаб олиш, унинг бошқа фанлар билан алоқаси, ўзига хос тадқиқ ва таҳлил усулларини ишлаб чиқиш учун муҳим.
Ассоциация – (ассоcиатион; Ассоаатион) - икки ҳодиса, икки тушунча, икки объект ва шу кабилар билан боғлиқ оддий стимул ва ундаги реакцияни кузатиб бориш. Ассоциация тушунчаси классик психологияда экспериментал методика асосида батафсил ўрганилган.
Ахборот – воқелик фактлари, воқеа-ҳодисалар ҳақида тушунча берувчи хабар, маълумот. Ахборотни тўплаш, сақлаш ва узатиш фаолиятининг энг муҳим воситаси бўлган тил тизими тадқиқи инсон шахсий ва ижтимоий фаолиятини, унинг тафаккур қобилиятини билишнинг асосий услубидир. Ахборот фаолияти тафаккур ва лисоннинг кесишиш майдони. Тафаккур воситасида инсон атроф-муҳит билан ўзаро муносабатга киришади, унинг воситасида воқелик образлари фарқланади, ҳиссиёт органлари ва мия томонидан қабул қилинаётган ахборот қайта ишланади ва амалий фаолиятга жалб этилади.
Билиш – борлиқ ва объектив воқелик қонуниятларини ўрганиш, англаш, ўзлаштириш, эгаллаш.
Вольюнтатив – сўзловчининг субъект иш ҳаракатига муносабати.
Гештальт – инсон томонидан объектив воқеликни идрок этиш ва талқин қилиш натижасида ҳосил бўлган оламнинг ўзига хос модели ҳисобланувчи когнитив концептуал структура; тасвирланаётган объект ёки ҳодисанинг динамик ва статик аспектларини бирлаштирадиган яхлит образ.
Дескрипция – (лот. тавсиф) предметнинг атов ёки турдош номининг ўрнини босувчи тил тузилмаси.
Диққат – (аттентион, Ауфмерксамҳеит) – инсоннинг ўз имкониятлари асосида турли маълумотларни қайта ишлаш жараёнида намоён бўладиган когнитив лаёқатларидан бири.
Иллокутив когерентлик – олдинги нутқий актнинг кейинги нутқий актнинг илокутив баҳоланиши бўладиган матнни бериши.