Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович

140-м о д д а. Жавобгарни (қарздорни) қидириш


Алимент ундириш ҳақидаги, майиб бўлиш ёки соғлиққа бошқача тарзда шикаст етганлиги, шунингдек боқувчисининг ўлими натижасида кўрилган зарарнинг ўрнини қоплаш ҳақи­даги даъволар бўйича жавобгарнинг (қарздорнинг) амалдаги яшаш жойи номаълум бўлса, жавобгар (қарздор) қидирилиши шарт. Бундай ҳолларда суд ички ишлар органлари жавобгарни (қарздорни) қидириши тўғрисида ажрим чиқаради.


1. Ушбу қоиданинг нақадар муҳимлигига эътибор бериш лозим. Бу қонунда фуқаролик ишлари бўйича жавобгар (қарздор)нинг яшаш, ишлаш жойи номаълум бўлса ҳар қандай иш бўйича ҳам қидириш лозимлиги ҳақида фикр юритилмаган бўлиб, бундай ҳаракат фақат шарҳланаётган қоидага тегишлидир.
Бу қоидага кўра, алимент ундириш билан боғлиқ бўлган барча фуқаролик ишлари, майиб бўлиш, соғлиғига шикаст етказиш, шунингдек боқувчисининг ўлими натижасида кўрилган зарарнинг ўрнини қоплашга оид даъво талаблари назарда тутилган. Амалдаги бу қоиданинг мазмунига қараганда жавобгар (қарздор)ни қидириш фуқароларга нисбатан татбиқ этилиши кўрсатилган бўлиб, ўз кучини йўқотган 1964 йилги Гражданлик процессуал кодексида ҳам белгиланган давлат ташкилотлари, корхона ва муассасаларга татбиқ этиш назарда тутилмаган.
Жавобгар (қарздор)ни қидириш харажатлар билан боғлиқлиги­ни суд инобатга олиши лозим, шунинг учун суд аввало даъво талаб­ларининг муҳимлиги, унинг баҳоси, даъвогарнинг моддий аҳволи ва бошқаларни эътиборга олади.
Жавобгар (қарздор)ни қидириш ҳақида суд ажрим чиқариши кўрсатилган бўлиб, суд судловлик тўғрисидаги қоидага амал қилган ҳолда ажрим нусхасини жавобгар яшаб турган ҳудуддаги ички ишлар органларига, агар жавобгарнинг яшаш, ишлаш жойи номаъ­лум бўлса, унинг охирги яшаш, ишлаш ёки мулки жойлашган ҳу­дуддаги жойлашган ички ишлар органларига ижро учун юборилади.
Ушбу қоидада кўрсатилган ишлар бўйича жавобгарни қидириш тўғрисидаги даъвогарнинг аризасини суд тайёрлов, ишни мазмунан кўриш, шунингдек ижро босқичида ҳам кўриб ҳал этиши мумкин.