Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович

190-м о д д а. Ҳужжатнинг қалбакилиги тўғрисидаги
аризани текшириш


Ҳужжатнинг қалбакилиги тўғрисидаги аризани текшириш учун суд экспертиза тайинлаши ёки бошқа далиллар талаб қилиши мумкин.
Агар суд ҳужжат қалбаки деган хулосага келса, уни далил­лар қаторидан чиқаради. Зарур ҳолларда суд материалларни прокурорга юборади.


1. Тақдим этилган ҳужжатларнинг иш учун қанчалик аҳамият­ли эканлигига бўлган эътибор раислик қилувчи томонидан қонун талаблари асосида таҳлил қилиниши талаб этилади. Суд фақат иш учун аҳамиятга эга бўлган далилларнигина кўришга қабул қилиши керак. Далилларни қабул қилишни рад этиш тўғрисидаги суд ажрими асослантирилган бўлиши лозим (ФПКнинг 58-моддаси).
Раислик қилувчи ишда иштирок этувчи шахсларнинг аризала­рига кўра ҳужжатларнинг қалбакилиги тўғрисидаги аризани юқори­да баён қилинган ҳолатлардан ташқари экспертиза тайинлаши ҳам мумкин. Бунинг учун суд ажрим чиқаради. Бунда ҳужжатларни қалбаки деб топиш тўғрисидаги ариза қандай далилларга асос­ланиши ва буни қандай ҳужжатларга таянган ҳолда текшириш лозимлиги ва иш учун аниқланиши зарур бўлган бошқа ҳолатлар кўрсатилиши керак.
Раислик қилувчи судья шунга эътибор бериши жоизки, тегиш­ли шахс томонидан судга тақдим қилинган ҳужжатлар уларни шу шахс томонидан чақириб олиш ҳуқуқига эга бўлмасдан, балки далиллар қаторидан чиқариб ташлаш ҳақида илтимос қилишга ҳақли эканлигини тушунтириш керак. Бу масалани ишда иштирок этувчи шахсларнинг фикри эшитилган ҳолда ҳал этилади ва бу ҳақда ажрим чиқарилади.
2. Ҳужжатнинг қалбакилиги тўғрисидаги аризани текшириш умумий асосларга кўра бошқа ҳужжатларга таққослаган ҳолда архив маълумотлари асосида ёки шу ҳужжатни берган тегишли орган, жамоат ташкилотлари, ўзини ўзи бошқарувчи идоралардан ва ҳоказолар сўров асосида таҳлил қилиши ва лозим ҳолларда ҳужжат берган идора раҳбари гувоҳларни ва бошқа иш учун зарур шахслар сўроқ қилинишлари мумкин. Агар ёзма ҳужжатлардаги имзоларни, ёзувларни аниқлаш зарур бўлган ҳолларда суд экспер­тизасини тайинлаш лозим.
Агар суд қалбаки ҳужжатни била туриб, онгли равишда судни чалғитиш мақсадида тақдим этилган деган хулосага келса тегишли шахсга нисбатан жиноий иш қўзғатиш мақсадида ҳужжатларни прокуратура органларига юбориш масаласини ҳал этишга ҳақли.