Z sh. Shovqiyev, F. N. Oqbo‘tayiev

 
 
§4.2. Moylash tizimi 
Dvigatelni moylash tizimi ishqalanuvchi detallar yuzalariga moyni 
uzluksiz uzatish va ulardagi issiqlikni tashqi muhitga tarqatish uchun xizmat 

---

qiladi. Dvigatel ishlayotganda uning harakatlanuvchi detallari hara-
katlanmaydigan detallariga ishqalanadi. Dvigatelning ishqalanuvchi detallari 
yuzalariga yaxshi ishlov berilishiga qaramasdan qandaydir g‘adir-budirliklarga 
ega bo‘ladi. Ish jarayonida tegib turgan yuzalardagi g‘adir-budirliklar hara-
katga qarshilik ko‘rsatuvchi ishqalanish kuchining oshishiga va bu bilan 
dvigatel quvvatining pasayishiga olib keladi. Ishqalanish kuchini kamaytirish 
va shu bilan birga detallarni sovutish maqsadida ishqalanuvchi yuzalar orasida 
moy pardasi hosil qilinadi. Ho‘l ishqalanishda quruq ishqalanishga qaraganda 
detallar eyilishi bir necha bor kichikdir. 
Bir qatorli dvigatelni moylash tizimi shakli. 
Ko‘pchilik dvigatellarda 
ko‘proq og‘ir yuklamalarda ishlaydigan detallariga moy bosim ostida, qol-
ganlariga esa sachratib va oqizib beriladigan kombinatsiyalashgan moylash tiz-
imi qo‘llaniladi. Tirsakli valning o‘zak va shatun podshipniklari, klapanli mex-
anizm va taqsimlash shesternyalari vtulkalari bosim ostida moylanadi. 
Dvigatelning moylash tizimi karter tagligi (1), moy nasosi (2), filtr (6), 
radiator (8), kanallar va quvurlar, manometr (10), moy quyish bo‘g‘zi (16)larni 
o‘z ichiga oladi. Ishlamay turgan dvigatelda moy sathi moy o‘lchash shchupi 
(4) bilan nazorat qilinadi. 
Moylash tizimidagi moyning bosim ostidagi aylanish harakati ko‘pchilik 
dvigatellarda bir hil. Dvigatel ishlayotganda moy karter tagligidan shesternyali 
moy nasosi yordamida surib olinadi va bosim ostida tozalash filtriga uzatiladi. 
Tozalangan moy moy radiatori yordamida sovitiladi va asosiy moy kanaliga 
kelib tushadi. Keyinchalik moy blokdagi kanallar orqali tirsakli valning o‘zak 
podshipniklariga va taqsimlash valining bo‘yinlariga o‘tadi. Tirsakli valni qiya 
kanallari orqali moy shatun bo‘yinlari bo‘shlig‘iga keladi, u yerda qo‘shimcha 
tarzda tozalanadi va bo‘yin yuzalariga chiqib shatun podshipniklarini moy-
laydi. 

---