Z sh. Shovqiyev, F. N. Oqbo‘tayiev

U-simon dvigatelning moylash tizimi shakli. 
Dvigatel ishlayotganda 
moy nasosi moyni kanal (11) orqali markazdan qochma filtr (5) ga haydaydi. 
Keyinchalik moy blokkarterning o‘ng tomonida joylashgan magistraliga va 
karterdagi parmalanib ochilgan teshiklar orqali tirsakli va taqsimlash vallari 
tayanchlariga keladi. Tirsakli valning parmalanganligi tufayli o‘zak podshipni-
klaridan moy shatun podshipniklariga keladi va undan chiqayotib silindr de-
vorlari tashqi tomoniga tuman hosil qilgan holda sachratiladi. 
Kanal (4) val bo‘ynidagi A teshik bilan to‘g‘ri kelgan davrda taqsimlash 
valini ikkinchi bo‘ynidan moy o‘zgaruvchan oqim bilan o‘ng tomon silindrlar 
qatorining koromislo o‘qi bo‘shlig‘iga haydaladi. 
Koromislolar o‘qidan moy taqsimlash mexanizmining detallariga boradi. 
Chap tomon silindrlar qatori taqsimlash mexanizmiga moy to‘rtinchi bo‘yin 
orqali kanal V shu bo‘yindagi parmalangan joy B bilan to‘g‘ri kelgan vaqtda 
uzatiladi. Birinchi bo‘yin orqali taqsimlash valining tayanch flanesi, moy naso-
si yuritmasi detallari va yondirishni taqsimlagich detallari bosim ostida moy-
lanadi. 
Yozgi mavsumda moyni sovitish uchun jo‘mrak (14) yordamida radiator 
(1) qo‘shiladi. Moy magistralidagi moyning radiatorga ortiqcha quyilishidan, 
moy bosimini tushib ketishidan klapan (13) saqlaydi. Maboda moy bosimi bel-
gilangan miqdordan tushib ketsa nazorat o‘lchov asboblari panelidagi darak-
lagich chirog‘i yonadi. 
Moylash tizimining tuzilishi. 
Uning bir necha qismlarini ko‘rib 
chiqamiz. 
Moy nasosi 
moylash tizimida moyning aylanishini hosil qiladi. U 
asosan blokkarterda yoki tirsakli valning o‘zak podshipnigi qopqog‘iga 
o‘rnatiladi. Oxirgi reduksion klapan sovuq dvigatelni ishga tushirganda moyn-
ing yuqori qovushqoqligi tufayli moy nasosining asosiy bo‘limi tomonidan 
hosil qilinadigan moy bosimining haddan ziyod (O.ZMPA dan ortiq) oshib ket-
ishidan saqlaydi. Nasosning pastki bo‘limida o‘tkazish klapani joylashtirilgan 
bo‘lib, u sovuq moyning (kuyuk) radiatorga o‘tib ketishiga yo‘l qo‘ymaydi. U 
0.15MPa bosimga rostlangan va moyni (ortiqcha bosimda) nasosning kiritish 
bo‘shlig‘iga o‘tkazib yuboradi. 
Bir bo’limli 
(seksiyali) nasos moy qabul qilgich (12), korpus (13), qopqoq 
va ikkita shesternyadan tuzilgan. Korpusda shesternyalarni o‘rnatish uchun 
ikkita silindrik o‘yiqcha qilingan. Nasosning etakchi shesternyasi nasos 
qopqog‘i va korpusiga quyilgan vtulkaga tayanib turuvchi valga shponka bilan 
mahkamlangan. Etaklanuvchi shesternya etakchi shesternya bilan ilashgan 
holda korpusga mahkamlangan barmoqda erkin aylanadi. Shesternyalar har xil 
tomonga aylanib tishlari yordamida kiritish kanali A dan haydash kanali B ga 
korpus (13) ning ichki devorlari bo‘ylab moyni haydaydi. Shesternya tayanch-
larining shesternya tishlari orasida hosil bo‘ladigan ortiqcha yuklanishidan ey-

---

ilishi oldini olish maqsadida nasos korpusi yoki qopqog‘ida G bo‘shliqdagi 
moyni B kanalga o‘tkazib yuboruvchi bo‘shatish kanali V qilinadi. Dizellardan 
moy nasosining shesternyalari harakatni tirsakli valdan yuritma shesternyasi 
orqali oladi, karbyuratorli dvigatellarda esa taqsimlash vali bilan birga qilingan 
shesternyadan yuritma vali orqali oladi.