Z sh. Shovqiyev, F. N. Oqbo‘tayiev

§4.3. Aralashma tayyorlanish jarayonining o‟ziga xosligi 
Avtomobil dvigatellarining ta‘minlash tizimi tozalangan havo va 
yoqilg‘ini silindrlarga etkazib beradi. Dizelli va karbyuratorli dvigatellarning 
ta‘minlash tizimi bir-biridan aralashma hosil qilish jarayoni bilan farq qiladi. 
Dizellarda yonuvchi aralashma silindrlar ichida hosil qilinsa, karbyuratorli 
dvigatellarda esa silindrlar tashqarisida hosil qilinadi. Dizellarda aralashma 
qisqa vaqt davomida hosil qilinadi. Yonuvchi aralashmaning tuda yonishiga 
erishish uchun yonilg‘ini juda mayda tomchilarga to‘zitib yuborish va yonish 
kamerasiga ularni havoning butun hajmi bo‘ylab bir tekis taqsimlash juda mu-
him. 
Buning uchun siqish jarayonida hosil bo‘ladigan yonilg‘i havo bosimidan 
ham bir necha marta katta bosimda silindrlarga forsunka yordamida purkaladi. 
Dizellarda ajratilmagan yonish kameralari qo‘llaniladi. Ular porshen (3) ustki 

---

yuzidagi o‘yiqcha, silindr devori va silindrlar kallagi ichki yuzlari bilan bir bu-
tun hajmni tashkil etadi. 
 
4.10-rasm. Dizelning yonish kamerasi: 
1 - figurali o’yiqcha; 2 - forsunka; 3 - porshen. 
Yonilg‘ining havo bilan yaxshi aralashishi uchun bo‘linmagan yonish 
kamerasining shakli yonilg‘i mash‘allari shakliga moslashtiriladi. 
Porshen tubida yasalgan chuqurcha (1) havoni uyurma harakatini hosil 
bo‘lishiga yordam beradi. Forsunkaning bir necha teshikchalari orqali mayda 
tuzitilgan yonilg‘i o‘yiqchaning belgilangan joyiga yo‘naltirilgan holda pur-
kaladi. Yonilg‘ining to‘la yonishi uchun dizelning quvvat va iqgisodiy 
ko‘rsatkichlari yaxshi bo‘lishi, yonilg‘i silindrlarga porshen yuqori chekka 
nuqtaga etmasdan purkalishi kerak. Tirsakli valning krivoshipi yuqori chekka 
nuqtaga etmasdan purkash sodir bo‘ladi. Purkash momentidan YUCHN gacha 
bo‘lgan burchak yonilg‘i purkashning ilgarilama burchagi deyiladi. Forsunka 
yonilg‘ini ilgarilatib purkashi uchun yonilg‘i nasosi yonilg‘ini oldinroq uzatishi 
kerak, ya‘ni nasos forsunkaga yonilg‘ini haydash uchun bir qancha vaqt zarur 
bo‘ladi. Tirsakli valning krivoshipi yuqori chekka nuqtaga etmasdan sodir qi-
linadigan yonilg‘i uzatish bilan YUCHN ga bo‘lgan burchak yonilg‘i uzatishni 
ilgarilatish burchagi deyiladi.