Mavzu: rezavor mevalar etishtirish usullari

MAVZU:REZAVOR MEVALAR ETISHTIRISH USULLARI.

Rezavor mevalar tuzilishiga kura uch guruxga buli­nadi oddiy, murakkab va soxta rezavor mevalar. Oddiy rezavor mevalar donalardan iborat bulib, sersuv etli, mevasi ichida urugi buladi (uzum, smoro­dina, krijovnik, klyukva va boshkalar). Murakkab rezavor mevalarning mayda-mayda mevachalari bitta gulkosada tuplangan buladi (malina, eje­vika). Soxta rezavor mevalarning usib ketgan gulkosasi yuzasida mayda uruglari buladi (ertut, kulupnay).

O’zbekistonda qulupnay, malina (buldurg’un), qora smorodina (qoraqat) va krijovnik ekiladi. Bular orasida asosan: qulupnay ko’proq tarqalgan, malina va qora smorodina kamroq, krijoRezavor-meva o’simliklari meva daraxtlardan keskin farq qiladi.Ular ekilgandan keyin barvaqt, 2-3 yili hosilga kiradi va ekish bilan bog’liq bo’lgan xarajatlarni tezda qoplaydi. Rezavor-mevalarda salkashlik bo’lmaydi, ular yuqori agrotexnika asosida parvarish qilinsa har yili mo’l va sifatli hosil olish mumkin.vnik esa ayniqsa kam ekiladi. Rezavor-meva o’simliklari meva daraxtlariga nisbatan oson va qulay - vegetativ yo’l bilan (payvand qilmasdan) ko’paytirilad Qulupnay - ko’p yillik o’tsimon o’simlik, sug’oriladigan yerlarda 2-4 yil davomida yaxshi hosil beradi. U aholini erta bahorda vitaminlarga boy meva bilan ta’minlashda, shuningdek konserva hamda konditer sanoati uchun qimmatbaxo xom ashyo sifatida katta ahamiyatga ega. Uning mevasi qand, organik kislotalar, tuz, temir, fosfor, kalsiy, A, V,S vitaminlarga, barglari esa askorbin kislotaga boy. Qulupnay mevalari shifobaxsh xususiyatlarga ega.

Meva va rezavorlarning ma'lum vaqt davomida oziq-ovqat va ozuqaviy xususiyatlarini saqlab qolish qobiliyati saqlash sifati deb ataladi. Bu turli xil va saqlash sharoitlariga bog'liq. Masalan, xomilaning ranglanishiga asosan saqlash harorati ta'sir qiladi: ko'payish xlorofillning hujayralardagi tez parchalanishiga va mahsulot sarg'ayishiga olib keladi, past - mevalar va mevalarning rangini yomonlashtirishi mumkin. Shunday qilib, ba'zi olma navlarida, go'sht taxminan 0 ° C haroratda qorayadi. Tegishli saqlash sifati turlar va xilma-xillik xususiyatlarini hisobga olgan holda faqat to'g'ri yig'ish va saqlash sharoitida namoyon bo'ladi

Har xil o'g'itlar hosilning sifatiga va saqlanadigan sifatiga teng darajada ta'sir qilmaydi. Shunday qilib, mineral o'g'itlar meva va rezavorlarning kimyoviy tarkibini, ularning o'sishi va saqlash qobiliyatini ma'lum darajada aniqlaydi. Tuproqqa ba'zi o'g'itlarning kiritilishi odatda ushbu moddalarning mahsulotda tegishli ravishda to'planishiga olib keladi. Ortiqcha azot zararli, chunki meva va rezavorlar zichligi pasayadi, rangi va o'tkazuvchanligi yomonlashadi. mexanik shikastlanishga qarshilik

Tuproqda etarli miqdordagi kaliy va fosfor mevalarda shakar, rang beruvchi va xushbo'y moddalar to'planishiga yordam berMineral o'g'itlar saqlash paytida ma'lum fiziologik kasalliklarning paydo bo'lishiga ta'sir qiladi. Bunday holda, kaltsiy hal qiluvchi rol o'ynaydi. Olma tarkibidagi bu miqdorning etarli emasligi fiziologik kasalliklarning paydo bo'lishiga (achchiq yorilish, pulpani qizartirish) yordam beradi va bu homila tez qarishiga olib keladiadi va ularning saqlanish sifatini yaxshilaydi.

Mineral o'g'itlar saqlash paytida ma'lum fiziologik kasalliklarning paydo bo'lishiga ta'sir qiladi. Bunday holda, kaltsiy hal qiluvchi rol o'ynaydi. Olma tarkibidagi bu miqdorning etarli emasligi fiziologik kasalliklarning paydo bo'lishiga (achchiq yorilish, pulpani qizartirish) yordam beradi va bu homila tez qarishiga olib keladi. Bunday kasalliklarga qarshi samarali vosita daraxtlarni o'rim-yig'imdan oldin ishlov berishdan iborat bo'lib, ularni 0,3-0,7% kaltsiy xlorid eritmasi yoki mevalarni ushbu tuzning 4% eritmasiga botirish kerak. Kaliy, azotdan farqli o'laroq, meva va rezavorlarning rangi va zichligiga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Mineral o'g'itlar ta'sirida mevalarning ta'mi o'zgarishi mumkin. Masalan, fosforning ortiqcha miqdori bilan mevalar qattiq mustahkamlikka ega bo'ladi

Meva saqlash muddati stokga bog'liq. Mitti anaçlarda o'sadigan daraxtlar meva berishning boshida va katta meva beradi. Ammo bunday mevalar tezroq pishadi va kuchli ildizpoyada o'sadigan mevalarga qaraganda yomonroq saqlanadi. Shuning uchun ular avvalroq saqlash joyidan olib tashlanishi kerak

qulupnay ekish uchun unumdor, tekis, bir oz nishab suv bilan yaxshi ta’minlangan yerlar tanlanadi. Eng yaxshi o’tmishdoshlar - don-dukkakli, sabzavot va poliz ekinlari. Tuproq unumdorligiga ko’ra haydash oldidan gektariga 40-60 t chirigan ot tezagi yoki quy qiyi 600-1000 kg superfosfatga aralashtirib solinadiqulupnay ekish uchun unumdor, tekis, bir oz nishab suv bilan yaxshi ta’minlangan yerlar tanlanadi. Eng yaxshi o’tmishdoshlar - don-dukkakli, sabzavot va poliz ekinlari. Tuproq unumdorligiga ko’ra haydash oldidan gektariga 40-60 t chirigan ot tezagi yoki quy qiyi 600-1000 kg superfosfatga aralashtirib solinadi

Eng yaxshi ko’chat o’tkazish muddati - 1 iyuldan 15 avgustgacha, bundan kech ekilsa, hosil pasayadi, lekin issiq kunlar davom etganda sug’orib turilsa, kuzda ekilganda ham ko’chatlar yaxshi tutib ketadi. Qulupnoy ko’chatlari 70-80-90 sm qator oralariga, shag’al qatlam yaqin joylashgan yerlarda 60 sm.li qator oralariga ekiladi. O’simliklar orasi 20-25 sm. Ko’chatlar shu tartibda o’tkazilganda gektariga 44,4 dan 71,4 mingtagacha o’simlik joylashtiriladi. Egatlar olishda va qator oralariga ishlov berishda DT-26, T-28 m (KON-2,8P) traktorlaridan foydalaniladi. Qulupnoy ko’chatlarini o’tkazishdan oldin egatlarga 15-18 soat davomida suv okizib quyiladi. Sof navli standart sog’lom qulupnay ko’chati - ildiz sistemasi yaxshi rivojlangan, uzunligi kamida 4-5 sm va 2-3 bargli jingalak. Ko’chat ildiz bug’zi balandlikda o’tkaziladi, ildizi yuqoriga yoki yon tomonga bukilmasligi kerak, o’sish nuqtasi tuproq bilan ko’milshi zarur, chunki bu o’simlikning tutib ketishiga ta’sir qiladi. Agar ko’chat o’tkazishda ildizlar ochilib qolsa, o’simlik qurib qoladi, chuqur o’tkazilganda jingalak chirib ketishi mumkin