X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

mir (kapillar)larda, mayda arteriyalarda, venalarda qon oqimining
to'xtashi bilan xarakterlanadi.
Stazning kelib chiqish sabablari:
1. Ishemiya.
2. Vena giperemiyasi.
3. Qon hujayralari agregatsiyasi va agglutinatsiyasini
chaqiruvchi omillar — proagregantlar.
Staz mexanizmi. 
Mikrotomirlarda qon oqimini to'xtatuvchi
asosiy omillar quyidagilar:
1. 
Proagregantlar ta’sirida qon bujayralarining agregatsiya
va a g g lu tin a tsiy a si. 
Proagregantlarga adenozin fosfat,
tromboksan, prostaglandinlar, katexolaminlar, agglutininlar
kiradi. Proagregantlar ta’siri qon shaklli elementlarining
adgeziyasi, agregatsiyasi va agglutinatsiyasi bilan kechadi. Bu
jarayonda hujayralar faolligi oshib, ulardan fiziologik faol
moddalar bilan birga proagregantlar ham ajralib chiqadi, ular
esa agregatsiya hamda agglutinatsiya jarayonini kuchaytirib, mayda
qon tomirlarda qon oqishini sekinlashtiradi yoki to'xtatib qo'yadi.
Kaliy, kalsiy, natriy, magniy va boshqa ionlar ta’sirida qon
hujayralarining manfiy zaryadi o'zgarishi natijasida agregatsiya
rivojlanishi. 
Ionlar miqdorining oshib ketishiga sabab ularning
hujayralardan biron bir etiologik omil ta’sirida shikastlanish
natijasida chiqishidir. Ionlar qon hujayrasi yuzasiga joylashib olib,
68

---

ularning manfiy zaryadini neytrallaydi yoki musbatlaydi. Normal
hujayralar yuzalaridagi zaryad bir xil bo'lgani uchun bir-bir-
laridan itarilsa, «neytrallangan» hujayralar esa, bir-biri bilan
qo'shilib, agregatlar hosil qiladi. Zaryadi o'zgargan hujayralar
esa bundan ham kuchliroq agregatsiyaga uchraydi. Qon hujayra-