X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

lari kichik qon aylanish doirasi tomirlarida uchraydi.
Odamda yog' embollarining hajmi 12—120 sm3 bo'lganda
o'limga olib kelishi mumkin.
4.To'qima emboliyasi — shikastlanish natijasida to'qima, a’zo
bo'laklari, hujayralarning qon aylanish doirasiga tushib qolishi
natijasida rivojlanadi. Arteriya devorlaridan patologik jarayonlar
vaqtida (ateroskleroz) bo'tqasimon yog' massalarining qon oqi­
miga tushishi va katta qon aylanish doirasi arteriyalarining em­
boliyasiga sabab bo'lishi mumkin.
74

---

0 ‘sma hujayralari qon tomirlarga tushishi ham to'qima embo­
liyasi hisoblanadi. Bunday emboliya muhim ahamiyatga ega, chunki
metastaz yuz berishining asosiy mexanizmlaridan biri hisoblanadi.
Emboliyalarning klinik belgilari va oqibatlari ularning joy­
lashgan sohasiga (kichik yoki katta qon aylanish doirasi), kolla-
teral qon aylanishi qanchalik rivojlanganligiga, neyro-gumoral
boshqarish qay darajada ekanligiga, embolning katta-kichikligiga,
tarkibiga, qon oqimiga tushish tezligiga va organizm reaktivligiga
bog'liq. Shuning uchun ham emboliya belgilarining darajasi,
kechishi va oqibatlari turlicha bo'ladi.
Emboliyalar profilaktikasi emboliya rivojlanishi mexanizinini
o'rganish natijasida ishlab chiqiladi. Masalan, tibbiyot xodimlari
tomonidan tomirlarga dori yuborish texnikasiga amal qilish,
g'awosning to'g'ri ko'tarilishi, kabina germetikligi buzilishining
oldini olish kabi choralar havo hamda gaz emboliyalari rivojlani­
shining oldini oladi. Yurak va qon tomir kasalliklarini (trombofle-
bitlar) o'z vaqtida davolash hamda bunday bemorlarning kun tartibiga
rioya qilishlari tromboemboliyalar rivojlanishini kamaytirishi