X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

shini kamaytirsa, boshqalari qon orqali kelgan kislorod va modda
almashinuvi mahsulotlarining ishlatilishini kuchaytiradi. Ishemi-
yaga uchragan sohada gipoksiya rivojlanadi. Natijada, ATF kam
hosil bo'ladi, hujayrada esa uning zaxirasi ko‘p emas. Bu holatni
kompensatsiyalash uchun ATF anaerob glikoliz yoMi bilan hosil
bo‘la boshlaydi. Natijada, oxirigacha oksidlanmagan moddalar (sut
kislotasi, pirouzum kislota) ko‘payib ketadi va pH kislotali to­
monga siljiydi.
Membranalaming transport funksiyasi buziladi va bir vaqtning
o‘zida lizosomalar o‘tkazuvchanligi ortib, gidrolitik fermentlar
chiqadi. Bu o'zgarishlar hujayra membranasining Na+ va suvga
nisbatan o'tkazuvchanligini oshiradi, fiziologik faol moddalar hosil
boMishini oshiradi. Oqibatda, qiltomirlar o'tkazuvchanligi ortadi,
qonning suyuq qismi tomirdan chiqadi, hujayralar shishadi, di­
strofiya va nekroz rivojlanadi.
A’zo va to‘qimalarga qon oqib kelishining kamayishi quyidagi
mexanizmlar asosida rivojlanishi mumkin: 
neyrogen, gumoral
 va
mexanik.
Neyrogen mexanizm arteriola va prekapillarlaiga parasimpatikka
nisbatan simpatoadrenal ta’sir ustun kelishi bilan xarakterlanadi.
Bunday holat simpatik neyroeflfektor ta’sirotlaming kuchayishi,
buyrak usti mag'iz qismidan katexolaminlar ko‘p chiqarilishi yohud
arteriolalar devori adrenorefaol xususiyati oshib ketishi natijasi
hisoblanadi. Birinchisi — stress holatlarda kuzatilsa, ikkinchisi —
arteriolalami vazokonstruktor omillarga sensibilizatsiyasi oqibatida
(tomir devorida natriy va kalsiy ionlari ko‘payganda) rivojlanadi. To­
mir torayishining bunday mexanizmi 
«neyrotonik» mexanizm