X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

hamda gipoplaziyasi;
4) a’zo va to'qima hujayralarining o'lishi hamda biriktiruvchi
to'qima bilan qoplanishi.
Yuqoridagi o'zgarishlami hisobga olgan holda vena giperemi­
yasida terapevtik muolajalami uni keltirib chiqaruvchi sabablarni
yo'qotishga va asosiy patogenetik omillari hisoblangan gipoksiya,
shish, qon quyilishi va qon ketishining oldini olishga qaratish
kerak.
I S H E M I Y A - M A H A L L IY K A M Q O N L IK
Ishem iya
deb, to'qimaga arteriyadan qon oqib kelishining
pasayishi yoki to'xtab qolishi natijasida yuzaga kelgan mahalliy
kamqonlikka aytiladi. Ishemiyada oqib kelayotgan qon miqdori bilan
unga bo'lgan talab o'rtasida mutanosiblik bo'lmaydi. Ishemiyaga
uchragan to'qimaning qon bilan ta’minlanishiga bo'lgan ehtiyoji
haqiqatan oqib kelayotgan qonga nisbatan yuqori bo'ladi.
Ishemiya sabablari. 
Ishemiyani keltirib chiqaruvchi sabablar
har xil. Sabablarni kelib chiqishi va xarakteriga qarab, bir necha
guruhga bo'lish mumkin:
I. Kelib chiqishiga ko ‘ra:
1. Ekzogen sabablar.
2. Endogen sabablar.
II. Xarakteriga ko'ra:
1. Fizik omillar (past harorat, mexanik ta’sirotlar);
2. Kimyoviy ta’sirotlar (nikotin, efedrin, mezaton);
3. Biologik omillar (biologik faol moddalar, masalan, katexo­
laminlar, angiotenzin II, prostaglandinlar, vazopressin va bosh­
qalar).
64

---

Ishemiyaning rivojlanish mexanizmi. Ishemiyaning patogene­
zi ancha murakkab. Bunda bir yoki bir necha mexanizmlar ta’sirida
a’zo yoki to‘qimaning qon bilan ta’minlanishga bo‘lgan talabi qon-
dirilmaydi. Bunday sabablardan bir xillari asosan qon oqib keli-