X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

qon to'planishi va qonda karboksigemoglobin miqdori ortib ketishi
tufayli ko'kimtir qizg'ish (sianoz) tusga kirishi;
2) modda almashinuvi sekinlashuvi natijasida to'qima yoki a’zo
haroratining pasayishi;
3) shish tufayli to'qima yoki a’zo hajmining kattalashuvi;
4) venalaming to'siqdan keyingi joylarida qon bosimining
haddan tashqari oshib ketishi va uning natijasida qonni yurakka
qaytishining qiyinlashuvi;
5) gipoksiyaning rivojlanishi va modda almashinuvining
buzilishi natijasida a’zo faoliyatining susayishi.
Bulardan tashqari, vena giperemiyasi sohasi mikroskopda qaral-
ganda quyidagilar kuzatiladi:
1) qiltomirlar va venulalar diametrining kattalashuvi;
2) giperemiyaning dastlabki davrida ishlovchi kapillarlar soni
oshib, keyinchalik mikrotromblar hosil bo'lishi natijasida qon
to'xtashi oqibatida kapillarlar soni kamayishi;
3) vena qoni oqimi sekinlashib to'xtashi;
4) venulalarda qonning to'xtab-to'xtab, «mayatniksimon»
(mokisimon, ya’ni bir oldiga, bir orqaga qarab) harakatlanishi.
Vena giperemiyasining asoratlari. Arteriya giperemiyasiga qara­
ganda, vena giperemiyasi ko'proq asoratlarga olib keladi. Vena
to'laqonligida barcha o'zgarishlarga olib keluvchi asosiy patogenetik
63

---

omil a’zo yoki to'qimaning gipoksiyasi hisoblanadi. Bundan tashqari,
to'qimalarda shishni rivojlantiradi, qon quyilishiga sabab bo'ladi.
Shulardan kelib chiqib, vena giperemiyasida quyidagi salbiy o'zga­
rishlar kuzatiladi:
1) a’zo yoki to'qima faoliyati susayishi;
2) nospetsifik faoliyat (mahalliy himoya reaksiyalari va plastik
jarayonlar susayishi);
3) hujayra va to'qima struktur elementlarining gipotrofiya