X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

tanachalarining holatidan qat’iy nazar o'zgartirishi mumkin. Bino-
barin, filtrlovchi to'siq tuzilmalarining o'zgarishi esa (endoteliy, ba-
zal membrana, podositlar) filtrlanish jarayonining buzilishiga sabab
bo'ladi. Ammo bu ikkala sabab o'zaro bog'liq bo'lib, bir-birini
to'ldirishi, kuchaytirishi yoki susaytirishi mumkin.
Filtrlanish jarayonining pasayishi quyidagi holatlarda kuza­
tiladi:
1
. 
Kapillarlar 
deVoriga ko‘rsatiladigan gidrostatik bosimning
pasayishi. Bu holat.um um iy arterial bosimning shok, kollaps,
yurak yetishm ovchiligi, ko'p qon yo'qotish tufayli pasayib
ketishi, buyrak tanachalariga qon olib keluvchi arteriolalaming
siqilishi, buyrak ichidagi qon aylanishining buzilishi (masalan,
buyrak arteriyalarining tromb yoki em bol bilan bekilishi,
arteriyalar devorida sklerotik o'zgarishlar, arteriyalarning tug'ma
tor bo'lishi va boshqalar) tufayli yuzaga chiqadi. Buyrak kapillar-
274

---

lari to'ridagi bosim, ya’ni gidrostatik bosim, 80 mm simob ustu­
niga teng bo'lib, undan plazma oqsillarining onkotik bosimini (25
mm simob ustuniga teng) va buyrak ichidagi bosimni (10 mm
simob ustuni atrofida) chiqarilsa, buyrakning filtrlovchi bosimi
kelib chiqadi. Filtrlovchi bosim, odatda 30—50 mm simob ustuniga
teng bo'ladi.
2. Qondagi onkotik bosimning ortib ketishi (25—30 mm si­
mob ustunidan yuqori b o ‘lishi). Bu holat qon plazmasidagi
oqsillarning gidrofilligi ortgand'a, qonga ko‘p miqdorda oqsil
moddalar quyilishi, turli giperproteinemiya chaqiruvchi kasal­
liklar natijasida oshib ketishida kuzatiladi.
3. 
Buyrak tanachalari kapsulasidagi bosimning ortib ketishi