X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

bo'lsa, ikkinchi tomondan, ular o'z navbatida buyraklaming o'ziga
ham salbiy ta’sir ko'rsatib, ular faoliyatining yanada chuqurroq
buzilishiga olib keladi. Masalan, buyraklaming tosh hosil qilishga
moyil tuzlami chiqarib tashlash faoliyati buzilganda siydik yo'llarida
tosh to'planib, buyrak tosh kasalligi kelib chiqadi. Hosil bo'lgan
toshlar o'z navbatida siydik yo'llarini to'sib qo'yib, buyrak ichida
gidrostatik bosimning ortib ketishi va buyrak parenximasining shi­
kastlanishiga olib keladi (gidronefroz). Buyraklar muhim endok­
rin vazifani ham bajaradi. Ularda qon tomirlar tonusini (renin,
p rostoglan d in lar) va eritro p o ez jarayon in i idora etish d a
(eritropoetin) qatnashuvchi m ahsulotlar ishlab chiqariladi.
Buyraklar endokrin faoliyatining buzilishi arterial gipertenziya kelib
chiqishiga sabab bo'lishi mumkin (13-rasm).
Buyrak kasalliklari umumiy kasalliklarning 6% ini tashkil
271

---

- Buyraklar patofiziologiyasi
BP
Kanalchalar
shikastlanishi
Perfim yaning I
— lyishi 
I
Distal
kanalcha
Pioksim al
kanalcha"
1 M etabolizm
Glukoneogenez
Yog‘ kislotalari
parchalanishi
Gorm oni ar
faolsizlanishi
Am m oniy hosil
bo'lishi
E ritro p o e z
Snv -e le k te o lit 
Q on b o s im i 
BP — buyrak perm iyaai
GF —
glomerular filtratsiya
13- rasm.
272

---

etib, turli mamlakatlarda 1,8—2% aholida uchraydi. Bemorlarning
taxminan 60% 30—45 yoshdagilar bo'lib, bu kasalliklarning