X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

ko‘proq surunkali kechishi, davolash usullarining, afsuski, hali
kam samaraligi va ko'pincha o'limga olib kelishidan dalolat beradi.
B u y ra k la m in g turli sabablar t a ’sirida sh ik a stla n ish i va
faoliyatining buzilishi nefropatiyalar deb ataladi.
Nefropatiyalarning asosiy sabablari. Nefropatiyalar kelib
chiqishiga ko'ra ikki guruhga bo'linadi:
1. Birlamchi (irsiy. va tug'ma).
2. Ikkilamchi (orttirilgan).
Birlamchi nefropatiyalarga buyrak polikistozlari, buyraklaming
oilaviy displaziyasi, aminoasiduriya, fosfaturiya va boshqalar
misol bo'ladi. Ular nasldan-naslga o'tuvchi yoki homila rivojlanishi
davomida orttirilgan o'zgarishlar tufayli kelib chiqadi.
Nefropatiyalarning ikkilamchi turlari ko'proq uchraydi. Ulami
keltirib chiqaradigan omillar infeksion va noinfeksion bo'lishi
mumkin. Infeksion nefropatiyalar bakteriyalar, viruslar, rikket-
siyalar ta’sirida buyrak to'qimasining shikastlanishi tufayli yuzaga
keladi. Noinfeksion omillar o'z navbatida kimyoviy, fizikaviy va
biologik tabiatga ega bo'lishi mumkin. Kimyoviy omillarga buyrakni
shikastlovchi moddalar, masalan, sim ob, qo'rg'oshin birik­
malari, ba’zi antibiotiklar diuretiklar kiradi. Fizikaviy omillarga
ionlovchi nurlanish, o'ta yuqori yoki past haroratlaming ta’siri
misol bo'lishi mumkin. Biologik omillar nihoyatda xilma-xil
bo'l’b, ko'pchilik holatlarda yuqorida qayd etilgan infeksion va no­
infeksion omillar bilan birgalikda ta ’sir ko'rsatadi. Biologik
omillarga buyrak to'qimasiga qarshi hosil bo'lgan antitanachalar,
killer («qotil») limfositlar, allergenlar, gormonlar miqdorining-
o'ta ko'payishi yoki kamayishi va boshqalar misol bo'la oladi.
Bundan tashqari, organizm va uning tizimlari miqyosida bo'la­