X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

So'lak ajralishining kuchayishi
(gipersalivatsiya) uzunchoq miyadagi so'lak ajralish markazi yoki
so'lak bezlari sekretor nervlarining bevosita yoki reflektor ravish-
dagi kuchayishi natijasida ro'y berishi mumkin. Shu tarzdagi
rag'batlanish markaziy nerv sistem asining shikastlanishlarida
(bulbar falajlar), og'iz bo'shlig'i va oshqozondagi yalligManish
jarayonlari da, qizilo'ngach kasalliklarida (ezofago-salivasion ref-
leks), ko'ngil aynishi va qayt qilishda, gelm intoz kasalliklarda,
hom iladorlik toksikozlarida, ayrim vegetativ zaharlar (p ilo ­
karpin, fizostigm in) ta ’sirida va boshqa hollarda kuzatilishi
mumkin.
Gipersalivatsiyada bir kun davomida 5— 14 / so'lak ajralishi
mumkin. Agar so'lak to'la so'rilmasa, u tashqariga ajralib chiqishi
natijasida lab sohasidagi terida matseratsiya va yallig'lanish kabi
o'zgarishlami keltirib chiqarishi mumkin. So'lakning. nafas yo'l-
lariga tushishi va u orqali o g 'iz bo'shlig'idagi m ikroorga-
nizmlarning kirishi tufayli kasallikka chalinish ham mumkin.
250

---

Zaharlanishlaming ayrim turlarida gipersalivatsiyani himoya
refleksi sifatida ham qabul qilish mumkin, chunki bunda so ‘lak
bilan birgalikda moddalar almashinuvining toksik mahsulotlari,
zaharlar va boshqa moddalar chiqib ketadi. Ammo so'lakni uzoq
muddat davomida ajratish oshqozon-ichak funksiyasi va moddalar
almashinuvining buzilishiga hamda organizmning holdan toyishiga
olib keladi.
So'lak ajralishining susayishi (giposalivatsiya) so‘lak bezlari-
dagi patologik jarayonlar (parotitlar, o ‘smalar) tufayli ular to'qima-
sir.ing yemirilishi oqibatida ro'y berishi mumkii. So‘lak oqishiga