Ҳуқуқ кафедраси

Моликийлик мазҳаби – суннийликдаги диний-ҳуқуқий мазҳаблардан бири. Ушбу мазҳаб (713-795) Имом Молик ибн Анас қадимий Мадина ҳуқуқий мактабига таяниб асос солган. Унинг машҳур “Ал-Муватто” китоби моликий мазҳабига бағишланган.

Моликийлик Мадинада пайдо бўлган, Арабистон ярим оролига, кейин Миср, Шимолий Африка ва Андалусияга тарқалган. Моликийлик тарафдорлари Муҳаммад (с.а.в.) ҳаётликлари вақтида илк исломда шаклланган фиқҳ меъёрларини тан олган, фиқҳнинг асосий манбаи сифатида Қуръон ва суннатга таянади. Мадинанинг саводли аҳолиси якдиллик билан маъқуллаган қоидаларнигина ижмоъ (иттифоқ бўлиш) деб ҳисоблайди. Шариат ҳукмларига монелик қилмайди. Ҳозирги вақтда ҳам бу мазҳаб қоидаларининг Марокаш, Тунис, Жазоир ва Ливияда никоҳ-оила ва мулкка оид ҳуқуқига сезиларли таъсири бор. У Ливиянинг бир қатор жиноят қонунлари асосини ташкил этади (Ислом. Энциклопедик луғат, 2017, 310 бет.)

3. 
   Шофиийлик мазҳаби асосчиси Абу Абдуллоҳ Муҳаммад ибн Идрис ибн Аббос (ибн Усмон) аш-Шофий (767-820) Ғазода туғилиб Мисрда ҳаётдан кўз юмган. Шофиийлик – суннийликдаги диний-ҳуқуқий мазҳаблардан бири. Бу мазҳаб ҳанафийлик ва моликийликнинг диний-ҳуқуқий таълимотини ўзига сингдирган бўлсада, кўпроқ моликийликка яқин туради. Шофиийликда қиёс ва раъй чеклаб қўлланади, Қуръон ва суннага ягона манба сифатида қаралади. Шофиийликка кўра, Суннат Қуръонни тўлдиради, халос, суннатнинг ўзи қиёслаб ўртача ҳукм чиқариш учун асос бўлмайди. Шофиийлик тарафдорлари мадиналик ровийларнинг ҳадисларини устувор ҳисоблаб, улар айтган ҳадис ёки ижмоъга (иттифоқ) таяниб иш кўриш мумкин деб билади. Бу ғоя ўрта асрларда Яқин Шарқ мамлакатларида кенг тарқалган. X-XII асрларда Моварауннаҳрнинг айрим вилоятларида, Шошда тарқалган. XIII аср охиридан Ҳанафийлик бу ҳудудда устун бўлган. Кейинчалик бу мазҳаб таъсири торайиб борган. Ҳозирги вақтда Миср, Индонезия, Шимолий Кавказ мусулмонлари орасида, Шарқий Африка мамлакатларида, қисман Сурияда ва Жанубий араб султонликларида шофиийлик мазҳаби диний-ҳуқуқий тизимига амал қилувчилар бор.
   
4.